Η πατρική εξουσία στην Ερωφίλη του Γεωργίου Χορτάτση

Abstract

Η παρούσα διατριβή φέρει τον τίτλο Η πατρική εξουσία στην Ερωφίλη του Γεώργιου Χορτάτση. Η εργασία αποτελείται συνολικά από επτά κεφάλαια. Στην Εισαγωγή καθορίζεται επακριβώς το θέμα που είναι η παρουσία της πατρικής εξουσίας στην Ερωφίλη. Στην εργασία θα εξεταστούν οι διακειμενικές σχέσεις που δημιουργούνται μαζί με άλλα κείμενα τα οποία πραγματεύονται άμεσα ή έμμεσα την αιμομικτική ροπή του πατέρα προς τη θυγατέρα του. Το Πρώτο Κεφάλαιο αναφέρεται στον ποιητή Γεώργιο Χορτάτση και καταγράφονται συνοπτικά οι απόψεις των μελετητών για τη ζωή και το έργο του. Στο ίδιο κεφάλαιο περιγράφονται τα πορίσματα της έρευνας γύρω από τη χρονολόγηση και τις πηγές της τραγωδίας. Το Δεύτερο Κεφάλαιο έχει ως θέμα την αμφισβήτηση της πατρικής εξουσίας. Η πρώτη υπόθεση εργασίας για την απότομη αλλαγή στον χαρακτήρα του μέχρι πρότινος στοργικού πατέρα είναι τα ανταγωνιστικά κίνητρα που ενδεχομένως να δημιουργούνται μεταξύ κάποιου Βασιλιά και του Στρατηγού του. Στο παρόν κεφάλαιο επιχειρείται μια σύγκριση με την Ιστορία Βελισαρίου. Ο Ιουστιανιανός όπως ακριβώς και ο Φιλόγονος ξεχνάει τον γεμάτο ανδραγαθήματα βίο του Στρατηγού του και δείχνει απέναντί του σκληρό και άγριο χαρακτήρα. Ως δεύτερη υπόθεση εργασίας τίθεται η οργή και η απογοήτευση του πατέρα που απέτυχε να προστατεύσει τη τιμή της θυγατέρας του. Το Τρίτο Κεφάλαιο πραγματεύεται την αιμομικτική βλέψη του Φιλόγονου προς τη θυγατέρα του. Αρχικά εξετάζεται η απουσία της μητέρας και πώς αυτή η απώλεια επέδρασε στην ιδιοσυγκρασία και στον χαρακτήρα της Ερωφίλης. Σε υποκεφάλαιο (στο ίδιο κεφάλαιο) μελετούνται τα όνειρα της Ερωφίλης τα οποία μπορούν να θεωρηθούν όχι μόνο ως εκφράσεις φόβου αλλά και διορατικότητας. Η αιμομικτική ροπή του Φιλόγονου εξετάζεται στο πλαίσιο της ψυχαναλυτικής θεωρίας της αποπλάνησης ή σαγήνης που αφορά κυρίως την τραυματική συνθήκη όπου το άτομο υφίσταται παθητικά προτάσεις ή συμπεριφορές σεξουαλικού χαρακτήρα από ένα πιο ώριμο σεξουαλικά άτομο. Τα γλυκά φιλιά και οι αγκαλιές του πατέρα προς τη κόρη και η αντίληψη που υποβάλλεται από τον πατέρα στην κόρη ότι αποτελεί κάτοπτρο της νεκρής συζύγου και ικανή αντικαταστάτριά της, μαζί με όλες τις προεκτάσεις που μπορεί να πάρει ένας τέτοιος υπαινιγμός, αποτελούν, θεωρώ, ενδείξεις της αποπλανητικής συμπεριφοράς του Φιλόγονου. Στο Τέταρτο Κεφάλαιο περιγράφεται με συνοπτικό τρόπο η παρουσία της αιμομιξίας. Γίνεται, πιστεύω αντιληπτή η έντονη παρουσία της ανά τους αιώνες τόσο σε μύθους όσο και στη θρησκεία και στη λογοτεχνία. Έπειτα γίνεται αναφορά σε δύο έννοιες, αυτές της εξωγαμίας και ενδογαμίας. Η ενδογαμία, ως έννοια, συνδέεται άμεσα με την αιμομιξία και η αποφυγή της επιβάλλεται για την ορθή λειτουργία της οικογένειας ειδικά και ολόκληρης της κοινωνίας γενικότερα. Στο ίδιο κεφάλαιο καταγράφονται οι παραμυθιακοί τύποι και οι παραλλαγές που πραγματεύονται το μοτίβο του αιμομίκτη πατέρα (510Β-ΑΤ ,706-ΑΤ, 706C). Στο Πέμπτο Κεφάλαιο γίνεται καταγραφή των κυριότερων ελληνικών παραμυθιών τα οποία πραγματεύονται το αιμομικτικό στοιχείο. Στα υπό εξέταση παραμύθια παρατηρείται θεματική σύγκλιση με την τραγωδία. Στα παραμύθια, όπως και στην τραγωδία μας, υπάρχει το θέμα της αγάπης προς την πιστή αντανάκλαση της μητέρας. Ο χήρος πατέρας, μετά το θάνατο της συζύγού του στρέφει το ερωτικό του βλέμμα προς τη θυγατέρα του η οποία μοιάζει εξωτερικά στο χαμένο αντικείμενο. Παρακολουθείται επίσης η τύχη του θέματος και σε κείμενα που υπάρχουν έξω από τον ελληνικό χώρο, κυρίως παραμύθια και αγιολογικές ωδές. Στο προτελευταίο κεφάλαιο εξετάζονται τα έργα του Shakespeare, Βασιλιάς Ληρ και Περικλής. Τόσο ο Shakespeare όσο και ο Χορτάτσης δεν φανερώνουν άμεσα στον αναγνώστη/θεατή την αιμομικτική διάθεση των πατέρων αλλά την αφήνουν να εννοηθεί μέσα από τις περίεργες πράξεις τους, π.χ. εκφράζουν μια περίεργη προτίμηση να δώσουν τις θυγατέρες τους για γάμο με άτομα απεχθή στην ίδια Έτσι θα παραμείνουν οι μοναδικοί άντρες στη ζωή τους και θα χαίρονται απερίσπαστα την αγάπη τους. Τέλος, στο τελευταίο κεφάλαιο περιγράφεται το αποτρόπαιο τέλος του Πανάρετου και ο σαδιστικός χαρακτήρας του Φιλόγονου. Ειδικότερα, γίνεται αναφορά σε ένα ιδιαίτερο είδος «νεκροφιλίας» που βρίσκει την έκφρασή της στο κομμάτιασμα μελών από ένα ζωντανό και ανυπεράσπιστο πλάσμα. Ο ακρωτηριασμός του Πανάρετου μπορεί να θεωρηθεί ως μια μεταμφιεσμένη μορφή ευνουχισμού. Το κύριο μέρος της διατριβής ακολουθεί βιβλιογραφία και Ευρετήριο.

The title of this dissertation is The fatherly authority in Erophili by Georgios Chortatsis. This dissertation consists of seven chapters. The Introduction defines the issue of the presence of the Father's authority in Erophili. The dissertation will examine the intertextuality created with other texts which directly or indirectly address the father's incest tendency towards his daughter. The First Chapter refers to the poet Georgios Chortatsis and summarizes the views of the scholars on his life and work. This chapter also describes the findings of the research that concern the chronological order of Chortatsi’s plays and the sources of the tragedy. The Second Chapter addresses the question of parental authority. The first hypothesis for the sudden change in the character of the formerly affectionate father is the competitive motive that may arise between a King and his General. This chapter attempts a comparison with the Story of Velissario.. Justinian, like Philogonos, forgets the courageous life of his General and behaves in a cruel and wild way. The second hypothesis looks at the anger and disappointment of the father who failed to protect the honor of his daughter. The Third Chapter deals with Philogonos’ incest desire for his daughter. Initially, the mother's absence is examined and how this loss affected the temperament and character of Erophili. A subchapter (in the same chapter) studies the dreams of Erophili, which cannot be only considered as expressions of fear but also of insight. Philogono’s incest tendency is considered in the context of the psychoanalytic theory of seduction, which mainly concerns the traumatic condition where the individual undergoes passive proposals or sexual behavior by a more sexually mature person. The sweet kisses and the hugs of the father to the daughter and the idea that the father puts on the daughter’ s head that she is the mirror of the dead wife and her substitute are, in my opinion, signs of the Philogonos’ seductive behavior. The Fourth Chapter describes in brief the existence of incest. I believe that there is a strong existence over the centuries in myths, religion and literature. Then a reference is made to the concept of exogamy and endogamy. Endogamy, as a concept, is directly related to incest and its avoidance is mandatory for the proper functioning of the family and of society. In the same chapter I examine the fairy tale types and the motifs that create the pattern of the incest father's (510B-AT, 706-AT, 706C). In the Fifth Chapter, I register the main Greek fairy tales that deal with the element of incest. A thematic connection between the tragedy and the investigated fairy tales is observed. In fairy tales, as in our tragedy, there is the subject of love to the accurate reflection of the mother. The widower father, after the death of his wife, turns his erotic look toward his daughter, which looks like the lost object. The development of the topic is also observed in texts outside Greece, mainly in fairy tales and sacre rappesentazioni. The penultimate chapter deals with the works of Shakespeare, King Lear and Pericles. Both Shakespeare and Chortatis do not directly reveal to the reader the incest mood of fathers. They let it be implied through their strange acts, for example, they express a strange preference to marry their daughter to someone she detests. So they will remain the only men in their life and will enjoy their love undistracted. Finally, the final chapter describes the abominable end of Panaretos and the sadistic character of the Philologοs. Specifically, reference is made to a particular kind of "necrophilia" that is expressed through the cut of a limb of a defenseless living creature. Panaretos’ mutilation can be seen as a disguised act of castration. Bibliography and index follow the main part of the thesis.