Μελετώντας την επίδραση της συνεργασίας των εκπαιδευτικών στα μαθησιακά αποτελέσματα: μια διαχρονική μελέτη

Abstract

Η σύνθετη λειτουργία των σχολείων απαιτεί πολλές ευθύνες από τους εκπαιδευτικούς, οι οποίες μπορούν να προσεγγιστούν με μεγαλύτερη επιτυχία μέσα από συνεργατικές δράσεις. Μέσα από την ανάληψη συνεργατικών δράσεων, οι εκπαιδευτικοί μπορούν να βελτιώσουν τις διδακτικές τους πρακτικές και τις επιδόσεις των μαθητών. Τα τελευταία χρόνια φαίνεται να υπάρχει πολλή συζήτηση ως προς το επιχείρημα αυτό και ειδικότερα την επίδραση της συνεργασίας στα μαθησιακά αποτελέσματα. Παρόλο που αρκετοί μελετητές αναγνωρίζουν την αξία της συνεργασίας ως προς την επίδρασή της στη βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων, εντούτοις η συζήτηση αυτή παραμένει κυρίως σε θεωρητικό επίπεδο, αφού δεν υπάρχουν αρκετές έρευνες που να τεκμηριώνουν εμπειρικά τη σχέση αυτή. Οι περισσότερες έρευνες δίνουν έμφαση στις θετικές συνέπειες της συνεργασίας για τους εκπαιδευτικούς και το σχολικό περιβάλλον. Η επίδραση στα μαθησιακά αποτελέσματα υποτίθεται μέσα από τις θετικές επιδράσεις που έχει η συνεργασία σε άλλους τομείς. Η παρούσα ερευνητική μελέτη επιδιώκει να διερευνήσει μέσα από ένα διαχρονικό σχεδιασμό, την επίδραση της συνεργασίας των εκπαιδευτικών στα μαθησιακά αποτελέσματα. Ειδικότερα, εξετάζεται η σχέση της σχολικής πολιτικής για τη συνεργασία με την ανάληψη συνεργατικών δράσεων, καθώς και άμεση ή και έμμεση επίδραση (διαμέσου της ποιότητας διδασκαλίας του εκπαιδευτικού) των παραγόντων αυτών στη διαμόρφωση του επιπέδου αποτελεσματικότητας του σχολείου. Επιπρόσθετα, διερευνάται η επίδραση της προσωπικότητας και των στάσεων των εκπαιδευτικών για τη συνεργασία, στην ανάληψη συνεργατικών δράσεων. Στην έρευνα συμμετείχαν δημόσια δημοτικά σχολεία από τρεις εκπαιδευτικές περιφέρειες της Κύπρου (Λευκωσία, Λάρνακα, Αμμόχωστος), τα οποία επιλέχθηκαν με τη μέθοδο της κατά στάδιο δειγματοληψίας (Ν=44). Η έρευνα συνέλεξε δεδομένα από μαθητές που φοιτούσαν στις Δ΄ (Ν=1211) και Ε΄ (Ν=1136) τάξεις (154 τμήματα) κατά τη σχολική χρονιά 2013-14 και αντίστοιχα στις Ε΄ (1171) και Στ΄ (Ν=1091) τάξεις (149 τμήματα) κατά τη σχολική χρονιά 2014-15, καθώς και εκπαιδευτικούς (Ν2013-14=382, Ν2014-15=373), μέλη του προσωπικού των σχολείων του δείγματος. Στους μαθητές χορηγήθηκαν γνωστικά δοκίμια, τα οποία αξιολογούσαν τα επιτεύγματά τους στα Μαθηματικά στην αρχή και στο τέλος της σχολικής χρονιάς 2013-14 και στο τέλος της σχολικής χρονιάς 2014-15. Επιπλέον, οι μαθητές συμπλήρωσαν ένα ερωτηματολόγιο για την αξιολόγηση της ποιότητας διδασκαλίας του εκπαιδευτικού. Οι εκπαιδευτικοί συμπλήρωσαν ένα ερωτηματολόγιο για την αξιολόγηση της σχολικής πολιτικής για τη συνεργασία, τις συνεργατικές δράσεις που αναλαμβάνουν, τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς τους και τις στάσεις τους απέναντι στη συνεργασία. Για τη διερεύνηση των παραγόντων που επιδρούν στην ανάληψη συνεργατικών δράσεων από τους εκπαιδευτικούς διενεργήθηκε ανάλυση με τη χρήση των Μοντέλων Δομικών Εξισώσεων και για τη διερεύνηση των παραγόντων που επιδρούν στη διαφοροποίηση του επιπέδου αποτελεσματικότητας των σχολείων διενεργήθηκε η Διακρίνουσα Ανάλυση. Τα αποτελέσματα κατέδειξαν τη σημαντικότητα της ανάπτυξης σχολικής πολιτικής για τη συνεργασία, αφού ο παράγοντας αυτός έχει τη μεγαλύτερη επίδραση στην ανάληψη συνεργατικών δράσεων. Σημαντική επίδραση στην ανάληψη συνεργατικών δράσεων έχουν και οι εξωστρεφείς εκπαιδευτικοί, οι οποίοι φαίνεται να αναλαμβάνουν περισσότερες δράσεις σε συνεργασία με τους συναδέλφους τους. Οι εκπαιδευτικοί αυτοί μπορούν επίσης να επηρεάσουν την ανάπτυξη σχολικής πολιτικής για συνεργασία. Αντίστοιχα, οι θετικές στάσεις των εκπαιδευτικών για τη συνεργασία μπορούν να επηρεάσουν σε μικρότερο βαθμό την ανάληψη συνεργατικών δράσεων. Επιπλέον, από τα ευρήματα της έρευνας διαφάνηκε ότι οι βασικοί παράγοντες που σχετίζονται με την ποιότητα διδασκαλίας του εκπαιδευτικού, τη σχολική πολιτική για συνεργασία και τις συνεργατικές δράσεις των εκπαιδευτικών, έχουν επίδραση στη διαμόρφωση του επιπέδου σχολικής αποτελεσματικότητας. Με βάση τα ευρήματα της έρευνας, συζητείται η συνεισφορά της στη θεωρία, την ανάπτυξη εκπαιδευτικής πολιτικής και τη σχολική πρακτική.

The complex operation of schools requires many responsibilities from teachers which can be approached more successfully through collaborative actions. Through collaborative actions, teachers can improve their teaching practices and consequently student performance. In recent years there seems to be a lot of discussion about this argument and in particular the impact of teacher collaboration on learning outcomes. Although many researchers recognize the value of collaboration in terms of its effect on improving learning outcomes, this discussion remains primarily theoretical, as there is not enough research to empirically substantiate this relationship. Most research highlights the positive effects of collaboration on teachers and the school environment. The effect on learning outcomes is assumed through the positive effects that collaboration is expected to have in other areas. In this context, the present study aims to explore through a longitudinal design, the effect of teachers’ collaboration on students' cognitive achievement. Specifically, the study examines the relationship between school policy for collaboration and teachers’ collaborative actions, as well as the direct or/and indirect effect (through the quality of teaching) of these factors on school effectiveness status. The effect of teachers’ personality traits and teachers’ attitudes towards collaboration on collaborative actions are also examined. The study was conducted in primary schools from three educational districts in Cyprus (Nicosia, Larnaca, Famagusta), which were selected by multistage procedure (N=44). The research collected data from Grade 4 (N=1211) and Grade 5 (N=1136) students (154 classes) during the school year 2013-14 and respectively Grade 5 (N=1171) and Grade 6 (N=1091) students (149 classes) during the school year 2014-15, and teachers (Ν2013-14 =382, Ν2014-15 =373), members of the schools’ staff. Data on student achievement in Mathematics were collected by using written tests administered to students at the beginning and at the end of the school year 2013-14 and at the end of the school year 2014-15. Moreover, all students completed a questionnaire measuring teacher’s behavior in classroom (quality of teaching). A questionnaire was also administered to school teachers measuring school policy for collaboration, teachers’ collaborative actions, teachers’ personality traits and teachers’ attitudes towards collaboration. Structural Equation Modelling analysis was conducted to search for factors influencing teachers’ actions and Discriminant Analysis was conducted to search for factors that can explain changes in the effectiveness status of schools. The results revealed the importance of developing school policy for collaboration, as this factor has the greatest impact on teachers’ collaborative actions. Extroverted teachers also have significant effect on teachers’ actions, as they seem to take more actions in collaboration with their colleagues. These teachers can also influence the development of school policy for collaboration. Moreover, teachers’ positive attitudes towards collaboration have smaller effect on teachers’ collaborative actions. In addition, research findings revealed that the three main factors related to quality of teaching, school policy for collaboration and teachers’ collaborative actions have an impact on changing school effectiveness status. Implications of findings for theory, policy and practice are discussed and suggestions for further research are provided.