Η διερεύνηση παραγόντων που αφορούν τη διαφοροποίηση της ηγετικής συμπεριφοράς και η σχέση της με την αποτελεσματικότητα της σχολικής μονάδας

Abstract

Η έρευνα ασχολείται με τις επιδράσεις της ηγεσίας στη σχολική αποτελεσματικότητα. Οι περισσότερες έρευνες και μετα-αναλύσεις ερευνών μέχρι σήμερα που ασχολούνταν με τις επιδράσεις της ηγεσίας στην αποτελεσματικότητα έδειξαν ότι το μέσο μέγεθος επίδρασης της ηγεσίας πάνω στα μαθησιακά αποτελέσματα των παιδιών είναι ιδιαίτερα μικρό (0.10). Εξαιτίας αυτού του γεγονότος, η ηγεσία δεν συμπεριλαμβάνεται σε πρόσφατα μοντέλα εκπαιδευτικής αποτελεσματικότητας. Στην έρευνα αυτή υποθέτουμε ότι τα πιο πάνω αποτελέσματα οφείλονται στο γεγονός ότι οι πλείστες έρευνες που πραγματοποιήθηκαν δε μελετούσαν την ηγετική συμπεριφορά και τη διαφοροποίησή της, αλλά το γενικό ηγετικό στιλ, αποτυγχάνοντας έτσι να αποδώσουν το πολυδιάστατο της ηγετικής συμπεριφοράς και τις πραγματικές επιδράσεις της στα αποτελέσματα των παιδιών. Για το λόγο αυτό χρησιμοποιούμε τον όρο «Διαφοροποιημένη Ηγετική Συμπεριφορά» (ΔΗΣ) για να τονίσουμε την ανάγκη όπως ο διευθυντής διαφοροποιεί τη συμπεριφορά του για να ανταποκριθεί στις ανάγκες της περίπτωσης η οποία καθορίζεται κυρίως από το προσωπικό του και τα έργα που πρέπει να επιτευχθούν. Για τη μελέτη και μέτρηση της ΔΗΣ χρησιμοποιούνται συγκεκριμένα κριτήρια (ποιότητα διαφοροποίησης, διαφοροποίηση της ηγετικής συμπεριφοράς με βάση την ικανότητα και το φύλο των υφισταμένων και με βάση το έργο που πρέπει να επιτευχθεί), ενώ διερευνάται η σχέση της με τα μαθησιακά αποτελέσματα των παιδιών. Μελετήθηκαν τόσο οι άμεσες επιδράσεις της ΔΗΣ στα αποτελέσματα των παιδιών όσο και οι έμμεσες, με τη μελέτη του διαμεσολαβητικού ρόλου (στη σχέση ΔΗΣ και αποτελεσμάτων των παιδιών) των μεταβλητών της ικανοποίησης του προσωπικού από την εργασία του, της αφοσίωσης του στο επάγγελμα και της ποιότητας της διδασκαλίας. Για το λόγο αυτό, παρουσιάζουμε τα αποτελέσματα ανασκόπησης της βιβλιογραφίας αναφορικά με την επίδραση που ασκούν οι πιο πάνω μεταβλητές στη σχολική επίδοση. Στην έρευνα έλαβαν μέρος 23 σχολεία με το σύνολο των εκπαιδευτικών τους (n= 258) και όλων των μαθητών της Στ τάξης (n= 793). Τα σχολεία επιλέγηκαν με τη μέθοδο της κατά στάδιο δειγματοληψίας, αφού αποκλείστηκαν μικρά σχολεία και τα σχολεία που είχαν μόνο τις τρεις πρώτες τάξεις. Για τη μελέτη της ΔΗΣ και την εγκυροποίηση του τρόπου μέτρησής της καταρτίστηκε ερωτηματολόγιο το οποίο χορηγήθηκε στους διευθυντές και αναλύθηκαν τα δεδομένα που προέκυψαν με τη βοήθεια του μοντέλου Rasch. Με τον τρόπο αυτό ελέγχθηκε η εγκυρότητα γνωρίσματος του ερωτηματολογίου. Μέσα από την εφαρμογή πολυεπίπεδων τεχνικών ανάλυσης και συγκεκριμένα της μεθόδου της «πολυεπίπεδης ανάλυσης παλινδρόμησης» (MultilevelRegression Model) και της «πολυεπίπεδης ανάλυσης δομικών εξισώσεων» (Μultilevel Structural Equation Modelling), διαφαίνεται ότι η ΔΗΣ ασκεί στατιστικά σημαντική επίδραση στα αποτελέσματα των παιδιών μόνο όταν διερευνηθεί μέσα από τις διαστάσεις της ικανότητας των υφισταμένων και του υπό εκτέλεση έργου. Επιπρόσθετα, στατιστικά σημαντική επίδραση στα αποτελέσματα των μαθητών ασκεί και η τήρηση διαδικασιών για την ομαλή λειτουργία του σχολείου αλλά και ο συστηματικός έλεγχος της εργασίας του προσωπικού. Η ποιότητα διδασκαλίας φάνηκε να έχει επίσης στατιστικά σημαντική επίδραση στα αποτελέσματα των παιδιών. Ιδιαίτερα, με την εφαρμογή της πολυεπίπεδης ανάλυσης δομικών εξισώσεων φάνηκε ότι η ποιότητα διδασκαλίας όταν υπολογιστεί σε επίπεδο σχολείου σχετίζεται με τα μαθησιακά αποτελέσματα. Πιο συγκεκριμένα, διαφαίνεται ότι τα σχολεία στα οποία η ποιότητα διδασκαλίας εμφανίζεται με συνέπεια σε όλες τις τάξεις, επιτυγχάνουν καλύτερα αποτελέσματα. (...)

The main focus of this research is to investigate the effect of leadership on school effectiveness. Most empirical studies and meta-analyses revealed that the effect of leadership on student achievement is relatively small (0.10). Αs a result of this, leadership is not included in recent models of educational effectiveness. In this study it was argued that the aforementioned results are due to the fact that most of the previous studies did not investigate the extent to which leadership behavior is differentiated, but instead focused on measuring leadership styles, therefore failing to yield the multidimensional nature of leadership behavior and it's actual impacts on student outcomes. For this purpose, in the present research the term «Differentiated Leading Behaviour» was employed to emphasize the need for the leader to differentiate his/her behaviour so as to address the needs of the situation which is mainly determined by his/her staff and the work that has to be carried out. For examining and measuring «Differentiated Leading Behavior» certain criteria are used in the thesis: specifically, quality of differentiation; differentiation of leading behaviour according to the ability of the staff; differentiation of leading behaviour according to the gender of the staff; and differentiation of leading behaviour according to the work that needs to be carried out. The relation of each type of differentiated leadership behaviour to student outcomes is subsequently examined. Both direct and indirect effects of Differentiated Leading Behaviour on student outcomes were examined, with teacher job satisfaction, teacher commitment and the quality of instruction, functioning as mediating variables. For this reason a critical review of the literature concerning the effect of the aforementioned variables on student outcomes is also presented. A total of 23 schools participated in this study with their entire teaching staff (n=258) and all their sixth grade students (n=793). Stage sampling procedure was used. For examining Differentiated Leading Behaviour and for validating the method of its measurement, a questionnaire was developed and given to the headteachers of the school sample and the data were analysed using the Rasch model. Support to the construct validity of the questionnaire is provided. Multilevel analyses were applied and in particular Multilevel Regression and Multilevel Structural Equation Modeling, which made it explicit that Differentiated Leading Behaviour has a statistically significant effect on student outcomes only when it is investigated through the dimensions: (1) ability of existing teaching staff and (2) work that needs to be carried out. Quality of teaching was also found to have a statistically significant effect upon student outcomes. The Multilevel Structural Equation Modeling analysis revealed that quality of instruction aggregated at the school level is related with student outcomes. More specifically, it appears that schools, in which quality of instruction is consistent in all classes, achieve better academic results. Moreover, it should be noted that this study showed that there is no direct or indirect statistically significant effect between the variables of teacher job satisfaction and their commitment with student outcomes. Nevertheless, the Multilevel Structural Equation Modeling analysis showed that both teacher commitment and satisfaction are influenced by Differentiated Leading Behaviour. (...)