Η διερεύνηση των σχέσεων μεταξύ του ηγετικού στυλ, της κουλτούρας και της αποτελεσματικότητας στα δημοτικά σχολεία της Κύπρου

Abstract

Με αυτή την εργασία επιδιώχθηκε η διερεύνηση των σχέσεων μεταξύ του ηγετικού στυλ, της κουλτούρας και της αποτελεσματικότητας στα δημοτικά σχολεία της Κύπρου. Αυτός ο σκοπός αναλύθηκε σε τρία επιμέρους ερωτήματα. Το πρώτο ερώτημα της έρευνας αφορούσε τον εντοπισμό των παραμέτρων που καθορίζουν το ηγετικό στυλ και την κουλτούρα τόσο στο επίπεδο του σχολείου (το ηγετικό στυλ του διευθυντή και η οργανωτική κουλτούρα του σχολείου) όσο και στο επίπεδο της τάξης (το ηγετικό στυλ του εκπαιδευτικού και η κουλτούρα μάθησης της τάξης). Το δεύτερο ερώτημα επικεντρώνεται στη δυνατότητα ανάπτυξης ενός πολυεπίπεδου μοντέλου σχολικής αποτελεσματικότητας, η οποία να καθορίζεται από το ηγετικό στυλ και την κουλτούρα στα επίπεδα του σχολείου και της τάξης. Τέλος, το τρίτο ερώτημα σχετίζεται με τον εντοπισμό των πιθανών σχέσεων μεταξύ του ηγετικού στυλ και της κουλτούρας τόσο εντός του κάθε επιπέδου όσο και μεταξύ των δύο επιπέδων. Για την επίτευξη του πιο πάνω σκοπού πραγματοποιήθηκε εμπειρική έρευνα, κατά την οποία έγινε συλλογή διαχρονικών δεδομένων στη διάρκεια της σχολικής χρονιάς 2002 έως 2003. Το δείγμα περιλάμβανε 25 σχολεία με σύνολο 59 τμημάτων έκτης τάξης και 1153 μαθητές. Οι επιδόσεις των μαθητών στα Ελληνικά και στα Μαθηματικά μετρήθηκαν στην αρχή και στο τέλος της σχολικής χρονιάς 2002 – 2003. Το ηγετικό στυλ και η κουλτούρα μετρήθηκαν στο τέλος της ίδιας σχολικής χρονιάς. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν την εγκυροποίηση των συγκεκριμένων θεωρητικών μοντέλων ηγετικού στυλ και κουλτούρας, τα οποία εξετάστηκαν στα πλαίσια αυτής της έρευνας. Επιπλέον, τα ευρήματα έδειξαν ότι επιδρούν στις επιδόσεις των μαθητών οι εξής μεταβλητές: (α) στο επίπεδο του σχολείου το ανθρώπινο πλαίσιο (στυλ) ηγεσίας του διευθυντή και τρεις μεταβλητές της κουλτούρας μάθησης της τάξης (αλλαγή – καινοτομίες, διαδικασία λήψης απόφασης και υπευθυνότητα – αφοσίωση) και (β) στο επίπεδο της τάξης τρεις μεταβλητές της κουλτούρας μάθησης (ακαδημαϊκή πίεση, ακαδημαϊκή επάρκεια και στρατηγικές δημιουργίας ακαδημαϊκών εμποδίων). Τέλος, σχέσεις μεταξύ μεταβλητών του ηγετικού στυλ και της κουλτούρας εντοπίστηκαν μεταξύ των δύο επιπέδων (τρεις μεταβλητές από το επίπεδο του σχολείου επιδρούν σε τρεις μεταβλητές στο επίπεδο της τάξης). Αντίθετα, δεν εντοπίστηκαν σχέσεις μεταξύ μεταβλητών εντός του ίδιου επιπέδου (σχολείου ή τάξης).

The main purpose of this study was to investigate the relationships among leadership style, culture and effectiveness in primary schools in Cyprus. The first aim of the study was to identify the parameters of leadership style and culture in primary schools. The second aim was to develop and validate a multilevel model of school effectiveness. More specifically, possible influences of school leadership and culture on students’ achievement in Greek Language and Mathematics were examined. The third aim was to investigate the relationships between leadership style and culture in primary schools. Achievement in Greek Language and Mathematics were assessed at the beginning and at the end of the school year 2002-2003. Leadership style and culture were measured at the end of the same school year. The findings indicate the validation of specific theoretical models of school leadership style and culture. More specifically, the findings indicate that: (a) at the school level, the principals’ human resource leadership style and three dimensions of organizational culture (change – innovation, decision – making process and responsibility – commitment and, (b) at the classroom level, three dimensions of learning culture (academic press, academic efficiency and academic self-handicapping strategies) significantly influence students’ achievement. Finally, relationships between variables of leadership style and culture were identified between school level and classroom level. On the contrary, no relationships were found between variables of the same levels.