Ποινικός έλεγχος και θεσμικές παρεμβάσεις στην πολιτική ζωή και την ελευθερία έκφρασης στην αποικιακή Κύπρο, 1931-1939

Abstract

Η κυπριακή εξέγερση του 1931 αποτέλεσε σημείο καμπής για τη ρύθμιση της πολιτικής ζωής στην Αποικία, αλλάζοντας άρδην το πολιτικό πεδίο. Μετά από τα γεγονότα οι αποικιακές Αρχές αποφάσισαν να αντιδράσουν εγκαταλείποντας τη φιλελεύθερη στάση τους και εισάγοντας σειρά νόμων που αποσκοπούσαν, ακριβώς, στο να ελέγξουν την πολιτική ζωή, περιορίζοντας την πιθανότητα επανάληψης παρόμοιων γεγονότων στο μέλλον και κάνοντας τη διοίκηση της Κύπρου ευκολότερη για την Κυβέρνηση. Έχοντας αυτή την παρατήρηση ως έναυσμα και με δεδομένη την απουσία μιας συνεκτικής μελέτης του ζητήματος της λήψης μέτρων κατά την εν λόγω περίοδο, η παρούσα διατριβή καταγράφει όλους τους Νόμους που αφορούσαν στην πολιτική δραστηριότητα και είχαν εισαχθεί από το 1931 μέχρι το 1939 στο νησί, καθώς και τις τροποποιήσεις που έγιναν σε προγενέστερους Νόμους και τις συζητήσεις πριν από την έγκρισή τους, αποσκοπώντας να ρίξει φως στα κίνητρα της διαμορφωθείσας πολιτικής στην Αποικία. Επίσης, καταγράφονται οι συνέπειες που είχαν τα διάφορα μέτρα που εισήχθησαν στον πληθυσμό της Κύπρου και οι αντιδράσεις που προκλήθηκαν από τις τάξεις του και, κυρίως, από τους κόλπους της Εκκλησίας.Το χρονικό πλαίσιο που καλύπτεται είναι από τον Οκτώβριο του 1931, αμέσως μετά τα Οκτωβριανά γεγονότα, μέχρι και την αποχώρηση του κυβερνήτη H. R. Palmer από το νησί, τον Μάιο του 1939. Η υπό εξέταση περίοδος ολοκληρώνεται με τη λήξη της θητείας του Palmer, γιατί μετά και από τη θέσπιση των Νόμων που αφορούσαν στην Εκκλησία το 1937 και τη συζήτηση του Νομοσχεδίου το 1938 για τις Αρχιεπισκοπικές Εκλογές, έκλεισε ένας κύκλος λήψης μέτρων που αφορούσε στην πολιτική δραστηριότητα των διαφόρων παραγόντων στο νησί. Από εκεί και έπειτα, και ιδίως μετά την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, πολλά από τα ληφθέντα μέτρα άρχισαν να χαλαρώνουν. Η διατριβή χωρίστηκε σε έξι κεφάλαια. Στα τρία πρώτα γίνεται κατηγοριοποίηση των ληφθέντων μέτρων που αφορούσαν σε όλες τις ομάδες του πληθυσμού, όπως η θέσπιση κανονισμών και νόμων καταστολής στην Αποικία μετά τα Οκτωβριανά, η προσπάθεια περιορισμού της «προπαγάνδας τρίτων χωρών» και του αντικτύπου της στη νεολαία της Κύπρου και η λογοκρισία στον Τύπο και σε άλλες μορφές έκφρασης. Στα επόμενα τρία κεφάλαια εξετάζονται μέτρα που αφορούσαν στους κύριους πολιτικούς παράγοντες. Τέτοια μέτρα ήταν οι απελάσεις και εντοπισμοί προσώπων για περιορισμό της αντιβρετανικής προπαγάνδας στο νησί, καθώς και οι διώξεις κατά του ΚΚΚ και κατά της Εκκλησίας. Για την εξέταση της νομοπαραγωγικής διαδικασίας από το 1931 μέχρι το 1939 η διεξαγωγή αρχειακής έρευνας κρίθηκε απαραίτητη. Σ’ αυτό οδήγησε η έλλειψη συγκεκριμένης βιβλιογραφίας αναφορικά με τη νομοθετική δραστηριότητα κατά την εν λόγω περίοδο, αν και μεμονωμένα άρθρα και κεφάλαια σε βιβλία αναφέρονται στη λήψη συγκεκριμένων μέτρων. Συνεπώς, ο μεγάλος όγκος του ανέκδοτου υλικού που χρησιμοποιήθηκε αντλήθηκε από τα National Archives στο Λονδίνο, το Κρατικό Αρχείο Κύπρου, το Αρχείο της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου και το προσωπικό αρχείο του στελέχους του ΑΚΕΛ Γιαννάκη Κολοκασίδη. Βασική πηγή αποτέλεσε, παράλληλα, ο κυπριακός Τύπος, η Επίσημη Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και το επίσημο περιοδικό της Εκκλησίας της Κύπρου Απόστολος Βαρνάβας.Τα συμπεράσματα που εξήχθησαν από τη μελέτη εκτός από τη λογική πίσω από τα ληφθέντα μέτρα, εξετάζουν και την αποτελεσματικότητά τους, με κριτήριο τους στόχους που έθεταν οι αποικιακές Αρχές ή, στην περίπτωση των διώξεων κατά της Εκκλησίας, η βρετανική κυβέρνηση.

The Cypriot uprising of 1931 was a turning point for the regulation of political life in the colony, changing radically the political field. After the October events the colonial authorities decided to react by abandoning their liberal stance and introducing a series of laws aimed at controlling political life, reducing the likelihood of recurrence of similar events in the future and making the administration of Cyprus easier for the Government. With this observation as the trigger and given the absence of a comprehensive study of the measures imposed during the aforementioned period, this thesis records all laws relating to political activity and adopted on the island from 1931 to 1939, as well as the amendments introduced to existing laws and the discussions before their adoption, with the aim of shedding light on the motives of the introduced policy in the Colony. The consequences of the various measures for the population of Cyprus and the reactions caused in its ranks, mainly within the Church, were also examined. The time frame covered is from October 1931, immediately after the uprising, up to the departure of Governor H. R. Palmer from the island in May 1939. The examined period concludes with the completion of Palmer's tenure, because with the adoption of the Church Laws in 1937 and the discussion of Legislation for Ensuring Election for the Vacant Archiepiscopal See in 1938, an era of taking measures relating to the political activity of various groups on the island ended. Thereafter, many of the measures taken began to be lifted. The thesis is divided into six chapters. In the first three a classification is attempted of the measures relating to all population groups, such as the adoption of regulations and the enforcement of laws aimed at restricting political activity in the colony after the 1931 uprising, limiting third countries’ propaganda and its impact on the youth of Cyprus and imposing censorship on the press and other forms of expression. The next three chapters examine measures imposed on the main political players, such as deportations and internments of persons in order to limit the anti-British propaganda on the island, as well as persecutions against the Cyprus Communist Party and the Church. For the examination of the legislative procedures followed from 1931 to 1939, the conducting of archival research was deemed necessary. The lack of specific literature on law enactment activities during the period under study led to the abovementioned methodology. Nevertheless, it must be noted that a few articles and book chapters refer to specific measures. Consequently, the largest part of the primary material cited in the thesis can be found at the National Archives of the United Kingdom in London, the Cyprus State Archives, the Archives of the Archbishopric of Cyprus and the private archive of A.K.E.L. member, Mr Yiannakis Kolokassides. In addition, the Cypriot press, The Cyprus Gazette and the official magazine of the Church of Cyprus Apostolos Varnavas, were also used as sources. The thesis’ conclusions, apart from revealing the motives that led to the imposition of specific measures, also include an evaluation of their effectiveness, based on the individual goals set by the colonial authorities or, in the case of the persecutions against the Church, by the British Government.