Η αναδόμηση ως ομοιοστατικός μηχανισμός απάντησης των σχολικών συστημάτων στην αλλαγή: η μελέτη του πολυπολιτισμικού φαινομένου στο κυπριακό εκπαιδευτικό σύστημα

Abstract

Η μελέτη εξετάζει το φαινόμενο της αναδόμησης ως την αλλαγή των δομικών χαρακτηριστικών ενός σχολικού οργανισμού και τη μελετά ως μία εγγενή αντίδραση του σχολείου. Σκοπός της μελέτης είναι να εξετάσει την αναδόμηση ως ομοιοστατικό μηχανισμό αυτορύθμισης των σχολικών συστημάτων, όταν αυτά καλούνται να ανταποκριθούν σε σημαντικές περιβαλλοντικές αλλαγές (παρουσία αλλόγλωσσων μαθητών). Μελετά τους μηχανισμούς διάχυσης των αλλαγών και της πολιτικής του σχολείου στο μικρο- και μακροεπίπεδο, καθώς και τις επιδράσεις της στο σύστημα διορισμών, μεταθέσεων, λογοδότησης, εποπτείας και ελέγχου του εκπαιδευτικού συστήματος της Κύπρου. Επιπρόσθετα, διερευνά την κατεύθυνση της αλλαγής και τις επιρροές που ασκούν οι αποφάσεις της σχολικής μονάδας στη διαδικασία διαμόρφωσης εκπαιδευτικής πολιτικής για τη λειτουργία των δημόσιων δημοτικών σχολείων φοίτησης αλλόγλωσσων μαθητών (ΣΦΑ). Εξετάζει σε βάθος χρόνου, κατά πόσο οι αλλαγές που παρουσιάζονται σε πέντε υποσυστήματα που συνιστούν τις βασικές λειτουργίες του σχολικού οργανισμού, προκαλούν ταυτόχρονες αλλαγές στα τρία χαρακτηριστικά της σχολικής γραφειοκρατικής δομής: το συγκεντρωτισμό, τη θεσμοποίηση και τη δομική πολυπλοκότητα. Ως προς το είδος της, η έρευνα συνιστά μία διεπιστημονική πολύ-επίπεδη και συλλογική μελέτη περίπτωσης. Συνδυάζει ποιοτικές και ποσοτικές τεχνικές τόσο στη συλλογή όσο και στην ανάλυση των δεδομένων και στα τρία επίπεδα του εκπαιδευτικού συστήματος. Ως προς τα αποτελέσματά της, η διδακτορική μελέτη διαμορφώνει το μοντέλο της αναδόμησης ως αυτορυθμιζόμενου ομοιοστατικού μηχανισμού των σχολικών συστημάτων. Ερμηνεύει τους ρυθμιστικούς μηχανισμούς, τα εκτελεστικά όργανα, τις αντανακλαστικές λειτουργίες και τους μηχανισμούς ελέγχου, οι οποίοι λειτουργούν μέσω μίας αρνητικής παλίνδρομης ρύθμισης για την εξασφάλιση της εξισορρόπησης του συστήματος. Η μελέτη έδειξε ότι η αναδόμηση ως αποτέλεσμα του ομοιοστατικού μηχανισμού των σχολικών συστημάτων, διαμορφώνει τύπους ημι-αυτονομημένων και απογραφειοκρατικοποιημένων σχολικών οργανώσεων στο συγκεντρωτικό γραφειοκρατικό εκπαιδευτικό σύστημα της Κύπρου, οι οποίοι παρουσιάζουν συμπεριφορά αυτό-οργάνωσης και ανασχεδιασμού της δομής τους. Παράλληλα, διαμορφώνει το μοντέλο αποτίμησης της δομικής πολυπλοκότητας σε σχολικούς οργανισμούς, το οποίο προτάσσει κριτήρια διαφοροποιημένα από αυτά που χρησιμοποιούνται στη μελέτη της δομής των επιχειρήσεων και άλλων δημόσιων οργανισμών.

This study examines the phenomenon of restructuring as change in the structural characteristics of a school organism and investigates it as an inherent school reaction to societal change. The aim of the study is to explore restructuring as a homeostatic self-regulation mechanism of school systems, operating when the latter confront important changes of their lingual-cultural homogeneity (presence of non-native speakers). The study describes possible diffusion mechanisms of changes and of school policy at the micro- and macro-level, as well as such policy´s consequences for the system of employment, accountability, supervision and control of the educational system of Cyprus. In addition, it examines the direction of change and the impact of the school unit decisions on the process of educational policy-making for the function of state primary schools in non-native speakers education. It explores in time span whether the changes appearing at five subsystems that constitute the basic functions of the school organism cause at the same time changes in the three characteristics of the bureaucratic structure of schooling: centralization, formalization and structural complexity. Regarding its kind, the study constitutes an interdisciplinary, multisite, comparative and collective case study. It combines qualitative and quantitative techniques both in the collection and the analysis of data at all three levels of the educational system. Results shape the model of restructuring as a self-regulated homeostatic mechanism of school systems. They interpret the regulating mechanisms, the performing organs, the reflective operations and the control mechanisms, which function via a negative feedback so as to the guarantee of system equilibrium. The study has shown that restructuring as a result of the homeostatic mechanism of the school systems shapes types of semi-autonomous and de-bureaucratized school organizations in the centralized bureaucratic educational system of Cyprus. These types display behaviours of self-organization and re-designing of their structure. Likewise, the study constructs the evaluation model of SC in school organisms. It promotes criteria that are different from those used in the study of the structure of business or public sector organisms along three basic lines.