The quest for a royal bride : the marriage of King Janus of Cyprus and Anglesia Visconti of Milan

Abstract

Οι βασιλικοί γάμοι έλκυαν πάντοτε το ενδιαφέρον το κοινού και δη των ιστορικών, καθότι χρησιμοποιούνταν ως εργαλείο εξωτερικής πολιτικής. Έτσι και ο γάμος του Ιανού, ο οποίος ήταν ο πρωτότοκος γιος του βασιλιά Ιακώβου Α’ και ο μέλλων βασιλιάς της Κύπρου, έπρεπε να εξυπηρετήσει τον βασικότερο στόχο της εξωτερικής πολιτικής του βασιλείου που ήταν η διαμόρφωση μιας στρατιωτικής συμμαχίας η οποία θα οδηγούσε στην ανακατάληψη της Αμμοχώστου από τους Γενουάτες. Σχετικά με τους γάμους του Ιανού στη σύγχρονη βιβλιογραφία αναφέρεται μόνο ότι ο Ιανός το 1409 παντρεύτηκε με τη Charlotte de Bourbon, ότι πριν το 1401 είχε παντρευτεί την Anglesia Visconti από το Μιλάνο και ότι το 1406 αιτήθηκε στον Πάπα Βενέδικτο ΙΓ’ τη διάλυση του γάμου. Σε κάθε περίπτωση ένα άγνωστο έγγραφο από τα αρχεία της Πάδοβα έρχεται να ρίξει νέο φως στα γεγονότα. Αυτό το νέο έγγραφο (εφεξής έγγραφο της Πάδοβα) εκπονήθηκε το 1407 στα πλαίσια της δίκης του διαζυγίου μεταξύ του Ιανού και της Anglesia και εμπεριέχει τις προφορικές καταθέσεις των μαρτύρων της δίκης. Οι μάρτυρες ήταν σημαίνοντα μέλη της βασιλικής αυλής και στις καταθέσεις τους διηγούνταν τα γεγονότα σχετικά με τον γάμο. Συνεπώς στόχος της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι, χρησιμοποιώντας κυρίως τις πληροφορίες από το έγγραφο της Πάδοβα καθώς και πληροφορίες από άλλες δημοσιευμένες και ανέκδοτες πηγές, αφενός να ακολουθήσει τα χνάρια της αναζήτησης της βασιλικής αυλής της Κύπρου που στόχευε στον εντοπισμό μιας κατάλληλης νύφης για τον Ιανό, και αφετέρου να ανακατασκευάσει τα γεγονότα του αποτυχημένου γάμου του Ιανού με την Anglesia Visconti. Στη διατριβή περιλαμβάνεται μια πλήρης έκδοση και αγγλική μετάφραση του εγγράφου της Πάδοβα. Οι καταθέσεις των μαρτύρων στο έγγραφο της Πάδοβα παρέχουν πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με τρία σημαντικά ζητήματα τα οποία συζητούνται εκτενώς στη διατριβή. Εν πρώτοις διηγούνται τα γεγονότα που αφορούν στην επιλογή της βασιλικής νύφης. Φαίνεται ότι ο αρχικός στόχος ήταν η συνομολόγηση μιας γαμήλιας συμμαχίας με τη βασιλική αυλή της Γαλλίας και ως εκ τούτου προτάθηκε ο γάμος με μια κόρη του βασιλιά της Ναβάρας. Όμως, προκρίθηκε η πρόταση για σύναψη συμμαχίας με το δουκάτο του Μιλάνο, πιθανώς επειδή στόχευαν στην αναβίωση της Κυπρο-Μιλανέζικης συμμαχίας που έλαβε χώρα κατά τον πόλεμο της Chioggia. Δευτερευόντως, παρέχουν πληροφορίες αναφορικά με τα νομικά επιχειρήματα που χρησιμοποιήθηκαν για τη διάλυση του γάμου. Ο Ιανός ισχυρίστηκε ότι εξαπατήθηκε και ότι συνήψε γάμο με μια γυναίκα που δεν ήθελε και συνεπώς παρουσιάζεται μια σπάνια χρήση της διάταξης της πλάνης περί του προσώπου για η διάλυση ενός βασιλικού γάμου. Εν πάση περιπτώσει, συχνά σε υποθέσεις βασιλικών διαζυγίων τα νομικά επιχειρήματα είναι ψευδή και οι πραγματικοί λόγοι είναι πολιτικοί. Έτσι, υποστηρίζεται ότι οι πραγματικοί λόγοι του διαζυγίου ήταν η αδυναμία του Μιλάνο να παράσχει στρατιωτική βοήθεια κατά τον Κυπρο-Γενουατικό πόλεμο του 1402-1406 εξαιτίας του θανάτου του Giangaleazzo Visconti. Τρίτον, οι μάρτυρες παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τη λειτουργία της αυλής και αποκαλύπτουν πτυχές της ατομικής τους ταυτότητας και ιδιαιτέρως της εθνικής καθώς περιγράφουν του εαυτούς τους ως Cypriennses (Κύπριους).

Royal marriages always drew public interest and especially of the historians, since they were used as a foreign policy tool. Consequently, the marriage of Janus, who was the first-born son of King James I and the future king of Cyprus, needed to serve the primary goal of the kingdom’s foreign policy which was the formation of a military alliance that would lead to the recovery of Famagusta from the Genoese. Concerning Janus’s marriages current bibliography only mentions that in 1409 he contracted marriage with the French lady Charlotte de Bourbon, that prior to 1401 he had married Anglesia Visconti of Milan, and that in 1406 he appealed to Pope Benedict XIII requesting the dissolution of the marriage. Nevertheless, an unknown document from the archives of Padua comes to shed new light to the events. This new document (henceforth Padua document) was produced in 1407 during the divorce trial between Janus and Anglesia and is a record of the oral testimonies of the trial’s witnesses. The witnesses were prominent members of the kingdom’s court and in their depositions they were recounting the events surrounding the marriage in question. Therefore, the purpose of this doctoral dissertation is, by using mainly the information from the Padua document as well as other information from published and unpublished sources, on the one hand to retrace the quest of the Cypriot royal court to locate a suitable bride for Janus and on the other to reconstruct the events surrounding the failed marriage of Janus with Anglesia Visconti. In the dissertation a full edition and an English translation of the Padua document are included. The witnesses’ depositions in the Padua document provide valuable first-hand information on three aspects which are extensively discussed in the dissertation. First, they recount the events surrounding the choice of the royal bride. It seems that the initial purpose was to conclude a marriage alliance with the royal court of France and the marriage with a daughter of the king of Navarre was proposed. However, the proposition of a marriage alliance with the duchy of Milan was preferred possibly because they aimed to revive the Cypriot-Milanese coalition of the war of Chioggia. Second, they provide evidence concerning the legal arguments that were proposed for the marriage dissolution. Janus claimed that he was deceived and that he contracted marriage with a woman that he had not consented to providing thus a rare use of the impediment of error about a person for the dissolution of a royal marriage. Nonetheless, it is often the case in royal marriage dissolutions that the legal arguments were fabricated and that the real reasons of the divorce were political. So, it is argued that the actual reasons of this marriage dissolution were Milan’s inability to provide military assistance in the Cypriot-Genoese war of 1402-1406 owing to Giangaleazzo Visconti’s death. Third, the witnesses provide information on court functions and reveal aspects of their individual identity especially their national identity, since they describe themselves as Cyprienses (Cypriots).