Η τοπογραφία της ανθρώπινης εγκατάστασης στην Κύπρο κατά την πρώιμη και μέση χαλκοκρατία

Abstract

Η παρούσα εργασία εξετάζει την τοπογραφία της ανθρώπινης εγκατάστασης στην Κύπρο κατά την Πρώιμη και Μέση Χαλκοκρατία, μια περίοδο 900 περίπου χρόνων (ca. 2400-1500 π.Χ.). Για τους σκοπούς της έρευνας συντάχτηκε Κατάλογος με όλες τις θέσεις όπου εντοπίστηκαν κατάλοιπα αυτής της περιόδου (486 θέσεις). Η εξέταση και η ανάλυση της γεωγραφικής κατανομής και της χρονικής διάρκειας των θέσεων γίνεται με στόχο να ανιχνευθούν οι αλλαγές που σημειώνονται στην οργάνωση της κοινωνίας, όπως αυτές αποτυπώνονται στην τοπογραφία. Για να καταγραφούν με ευκρίνεια οι μεταβολές που σημειώνονται στην τοπογραφία, ο γεωγραφικός χώρος και η χρονική διάρκεια που καλύπτει η παρούσα έρευνα υποδιαιρούνται με βάση την ακόλουθη μέθοδο: Ο χώρος της Κύπρου διαιρείται σε δώδεκα γεωγραφικές Περιφέρειες, ώστε να διαπιστωθεί αν τα φαινόμενα της τοπογραφίας διαφοροποιούνται στις διάφορες περιοχές του νησιού. Εξετάζονται άλλες τρεις μεταβλητές σε σχέση με τον χώρο, (α) η εγγύτητα στα χαλκοφόρα γεωλογικά στρώματα, (β) η εγγύτητα στις θαλάσσιες ακτές και (γ) το υψόμετρο. Για να εξεταστούν αυτές οι παράμετροι, ο χώρος του νησιού διαιρείται σε έξι Ζώνες και τρεις Υψομετρικές Ζώνες. Η χρονική διάρκεια διαιρείται σε πέντε χρονολογικούς ορίζοντες. Η κατανομή των θέσεων στις διάφορες περιφέρειες και ζώνες εξετάζεται στα πλαίσια των πέντε χρονολογικών οριζόντων. Οι μεταβολές που κατέγραψε η παρούσα έρευνα στην τοπογραφία καταδεικνύουν πως η οργάνωση της κοινωνίας στο νησί κατά την Πρώιμη και Μέση Χαλκοκρατία δεν παρέμεινε στατική. Αντίθετα, διακρίνονται τρία ιστορικά επεισόδια: (α) Από την εγκαθίδρυση ενός νέου συστήματος οργάνωσης της κοινωνίας στην επέκταση και εμπέδωση του σε όλο το νησί. (β) Από το μέγιστο σημείο ακμής του νέου συστήματος σε μια περίοδο σοβαρών ανακατατάξεων. (γ) Από την περίοδο των ανακατατάξεων στη μετεξέλιξη που καθόρισε την εναρκτήρια φάση της αστικοποίησης της Ύστερης Κυπριακής Χαλκοκρατίας. Η εργασία διαιρέθηκε σε πέντε μέρη. Στο Πρώτο Μέρος παρουσιάζονται οι τάσεις και τα προβλήματα που κυριάρχησαν στην έρευνα για την τοπογραφία της Πρώιμης και Μέσης Κυπριακής Χαλκοκρατίας μέχρι σήμερα. Στο Δεύτερο Μέρος παρουσιάζεται η μεθοδολογία που ακολουθεί η παρούσα έρευνα για να καταγράψει τη γεωγραφική ταυτότητα και τη χρονική διάρκεια των θέσεων. Το Τρίτο Μέρος είναι ο Κατάλογος των 486 θέσεων. Στο Τέταρτο Μέρος, αφού χρονολογηθεί η κάθε θέση χωριστά, αναλύεται η γεωγραφική κατανομή των θέσεων στη διάρκεια των πέντε χρονολογικών οριζόντων. Στο Πέμπτο Μέρος παρατίθενται τα συμπεράσματα της έρευνας.

This thesis studies the topography of human settlement in Cyprus during the Early and Middle Cypriot period, a period spanning about 900 years (ca. 2400-1500 B.C.). Towards the fulfillment of the aims of the thesis a Catalogue was compiled, containing all the sites where remains of this period have been located (486 sites). The study and analysis of the geographical distribution and time duration of the sites were conducted in order to outline the changes that took place in the social structure, as traced on topography. In order to achieve accuracy in the documentation of the changes that took place in topography, the geographical space and the time span covered by this thesis are divided according to the following method: The geographical space of Cyprus is divided into twelve geographical Regions, in order to verify if the phenomena noted on topography vary in the different regions of the island. As far as space is concerned three more variables are studied, (a) the proximity to the cupriferous geological strata, (b) the proximity to the sea coast and (c) the elevation. In order to study these variables, the area of the island is divided into six Zones and three Elevation Zones. The time span is divided into five chronological horizons. The distribution of sites in the different regions and zones is studied within the frame of the five chronological horizons. The shifts in topography documented by the present thesis indicate that the structure of society of the island during the Early and Middle Cypriot period did not remain static. On the contrary, three historic episodes come to light: (a) The process from the foundation of a new system of social structure to its expansion and its consolidation throughout the island. (b) The process from the culmination of the new system to a period of serious alterations. (c) The process from the period of alterations to the transformation which comprises the initial phase of urbanization that occurred during the Late Cypriot period. The thesis was divided into five parts. The First Part is the presentation of the trends and problems that have been dominant during the previous research on the topography of Early and Middle Cypriot period until today. The Second Part is the presentation of the methodology that the present study has followed in order to document the geographical distribution and the time duration of the sites. The Third Part is the Catalogue of the 486 sites. In the Fourth Part, following the dating of each site, the geographical distribution of the sites is studied throughout the five chronological horizons. The Fifth Part presents the conclusions of the present study.