Η διαμόρφωση των σχέσεων χριστιανών και μουσουλμάνων της Κύπρου κατά την περίοδο της αποικιακής διακυβέρνησης (1878-1914) : ο δημόσιος λόγος, τα πεδία των αντιπαραθέσεων και οι αποτυχημένες προσπάθειες για κοινές διεκδικήσεις

Abstract

Η συγκεκριμένη διατριβή πραγματεύεται την εξέλιξη και διαμόρφωση των δικοινοτικών σχέσεων στην Κύπρο, κατά τις πρώτες δεκαετίες βρετανικής διοίκησης μέχρι τη μονομερή προσάρτηση της Κύπρου στη Βρετανία, το 1914. Στη διεθνή ιστοριογραφία το ζήτημα των σχέσεων σε μικτές θρησκευτικά, εθνοτικά ή εθνικά κοινωνίες αντιμετωπίζεται κυρίως από την οπτική της ανθρωπολογικής/κοινωνιολογικής έρευνας ή του εθνικισμού. Σκοπός μας ήταν να αποφύγουμε την απόδοση των σχέσεων αποκλειστικά μέσα απο την οπτική του εθνικισμού. Προτιμήσαμε να μελετήσουμε εις βάθος τα διάφορα είδη πρωτογενών πηγών προκειμένου να μπορέσουμε να αναπαράγουμε ιστορικά την κοινωνία της συγκεκριμένης περιόδου και προσπαθώντας παράλληλα να εντοπίσουμε τον λόγο για τη διατήρηση της τάξης παρά το γεγονός οτι υπήρχαν αφορμές για την πρόκληση ταραχών. Η έρευνα βασίστηκε κυρίως στη μελέτη των Πρακτικών του Νομοθετικού Συμβουλίου της περιόδου 1879-1914, στην αλληλογραφία Βρετανών αξιωματούχων στην Κύπρο με το υπουργείο Αποικιών στο Λονδίνο, στα υπομνήματα των προεστώτων των δύο κοινοτήτων στις βρετανικές αρχές, στις εκθέσεις των Γάλλων προξένων στο νησί προς το γαλλικό υπουργείο Εξωτερικών και στον ελληνικό Τύπο της περιόδου 1878-1914. Συμπληρωματικά μελετήθηκε το υλικό του «Αρχείου των Αοιδίμων Αρχιεπισκόπων Κύπρου», η αλληλογραφία των Ελλήνων προξένων στη Λάρνακα με το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών, τα πρακτικά των Δημοτικών Συμβουλίων των κυπριακών πόλεων και οι υποθέσεις οι οποίες κατέληγαν στο Ανώτατο Δικαστήριο. Η διατριβή εξετάζει τη δυναμική που μπορεί να ασκήσει μια ξένη προς τους κατοίκους του νησιού, τρίτη χώρα και Μεγάλη Δύναμη όσον αφορά τη διαμόρφωση των σχέσεων διαφορετικών εθνοτικών, εθνικών ή θρησκευτικών κοινοτήτων, τη διατήρηση της ειρήνης ή την πρόκληση αναταραχών ανάλογα με τα συμφέροντά της. Σημαντικό διαμορφωτικό παράγοντα αποδείχθηκε ότι διαδραμάτιζαν και οι λαϊκοί προεστώτες των δύο κοινοτήτων, που είχαν τη δυνατότητα να συγκρατούν τα άτομα της κοινότητάς τους, να ελέγχουν τις κινητοποιήσεις υπέρ ή εναντίον της Ένωσης και άλλοτε να φανατίζουν κατά του σύνοικου «άλλου».

The thesis examines the evolution of the relations between the two largest ethno-religious communities through their economic and political demands towards the British and the way the latter were responding in these demands. In international historiography, the history of relations in religious, ethnic or national mixed societies is contemplated via the lens of social anthropology or nationalism. Our concern was to avoid the interpretation of communal relations through the questions of nationalism, or the focus on periods with intercommunal tensions. We preferred to make a thorough research on different kinds of primary sources in order to reproduce historically the society of that period and trying to point out the reason for the preservation of peace in parallel to the fact that the the ones were anticipating the others as a threat for their political existence. The primary sources that we used in this research are the Minutes of the Legislative Council of Cyprus of the period 1878-1914, the correspondence between the High Commissioner of Cyprus with the Secretary of State of Colonies in London, the petitions of the two communities to british authorities, the reports of the French consul to the Ministry of Foreign Affairs in Paris. We also studied the local greek newspapers of Cyprus (1878-1914), the relative files to the period under study from the Archive of the Archbishops of Cyprus and the Greek ministry of Foreign Affairs in Athens, the Minutes of the municipal councils of Paphos, Nicosia, Limassol and Larnaca, and the cases determined by the Supreme Court of Cyprus. The current dissertation presented the dynamic exercised by a foreign Great power to the evolution of relations between different communities in their effort to secure a sufficient representation in the government. Important factor in the formation of relations between the two communities played the secular leaders which were formatting the public opinion, were controlling the demonstrations for Union with Greece and managed to excite or to appease the ill feeling against the “other”.