Everyday public spaces in urban neighborhoods : the case of Limassol

Abstract

Οι πόλεις και η μορφή που σχηματίζουν αποτελεί βασικό αντικείμενο μελέτης σε διάφορους κλάδους. Αν και οι πόλεις σε ολόκληρο τον κόσμο διαφέρουν ως προς την κοινωνική και χωρική τους δομή, είναι γνωστό ότι οι δημόσιοι χώροι διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη δημόσια ζωή της πόλης και, κατά συνέπεια, είναι απαραίτητο συστατικό στη ζωή των κατοίκων της (Madanipour, 2010). Η φύση και η αντίληψη του δημόσιου χώρου και της δημόσιας ζωής συσχετίζονταν πάντα με τη συλλογική συμμετοχή και την κοινωνικοποίηση - με άλλα λόγια, την ικανότητα των ατόμων να ζουν μαζί. Σήμερα αυτοί οι συσχετισμοί αμφισβητούνται και καθίστανται προβληματικοί, και αρκετές φορές οδηγούν στο ερώτημα, κατά πόσο ο δημόσιος χώρος εξακολουθεί να έχει σημασία στη δημόσια ζωή. Οι σύγχρονες πόλεις συχνά συνδέονται με θέματα αποξένωσης, κατακερματισμού, διαχωρισμού, ιδιωτικοποίησης κτλ. Το νόημα, η φύση και ο ρόλος του δημόσιου χώρου έχει αλλάξει ριζικά, καθώς ο δημόσιος χώρος αντανακλά τις κοινωνικές πραγματικότητες και τους τρόπους με τους η κοινωνία δομείται, και σχηματίζεται από τον άνισο καταμερισμό δυνάμεων της εξουσίας και των πόρων, οι οποίοι σε πολλές περιπτώσεις οδηγούν σε εντάσεις και συγκρούσεις, όπως και σε συνεργασίες και συμβιβασμούς (Madanipour, 2010). Τα πιο πάνω θέματα των σύγχρονων κοινωνιών, επηρεάζουν τις πόλεις παγκοσμίως, και κατά συνέπεια και τους κάτοικους τους. Οι κεντρικοί δημόσιοι χώροι στις πόλεις διαδραμάτιζαν πάντα σημαντικό ρόλο στην αστική εμπειρία και εξακολουθούν να έχουν σημαντικό ρόλο, και συχνά περιγράφονται ως χώροι συνάντησης πολιτισμών, πολιτικής, κοινωνικών και ατομικών τροχιών (Braunfels, 1988; Gehl, 1996; Worpole, 2000; Moughtin, 2003). Ωστόσο, σπάνια κατανέμεται η ίδια αξιόλογη σημασία στους δημόσιους χώρους των γειτονιών και των προαστίων, στους οποίους εκτυλίσσεται η καθημερινή ζωή των πολιτών. Αυτή η ερευνητική εργασία κατανοεί το δημόσιο χώρο, όχι μόνο ως προς τη δόμη-μορφή του, αλλά και ως προς τους κοινωνικούς του συσχετισμούς και τις κοινωνικές δράσεις των ατόμων ή των κοινωνικών συνόλων. Κατανοείται ως ένα χώρος ο οποίος συνεχώς αμφισβητείται, επαναπροσδιορίζεται και ανακατασκευάζεται. Αυτή η διατριβή υπογραμμίζει την πολυπλοκότητα των παραγόντων που εμπλέκονται με την παραγωγή, τον μετασχηματισμό και τη χρήση του δημόσιου χώρου. Το ερευνητικό ερώτημα που θέτει η παρούσα εργασία είναι: Ποιοι είναι οι συνθετικοί μηχανισμοί, οι οποίοι διαμορφώνουν τους δημόσιους χώρους στις γειτονιές; Πιο συγκεκριμένα, ποιοι είναι οι μηχανισμοί, οι οποίοι εμπλέκονται με την παραγωγή ή την αναπαραγωγή του δημόσιου χώρου, σε κατοικημένες περιοχές, και ειδικότερα στην πόλη της Λεμεσού, μια παραλιακή πόλη της Κύπρου, η οποία γνώρισε μιαν περίοδο ταχείας αστικοποίησης και ανάπτυξης, και βίωσε μιαν σειρά από κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές συνθήκες, οι οποίες επηρέασαν την κοινωνική και χωρική αστική της μορφή. Υπό το πρίσμα ενός θεωρητικού πλαισίου, το οποίο βασίζεται πάνω στην σχεσιακή αντίληψη, γίνεται προσπάθεια να προσδιοριστεί η σχέση μεταξύ των παραγόντων που εμπλέκονται στην παραγωγή, χρήση και μετασχηματισμό των δημόσιων χώρων, σε τρία διαφορετικά κοινωνικο-χωρικά περιβάλλοντα στις γειτονιές της Λεμεσού. Η κατανόηση των μηχανισμών που επηρεάζουν την παραγωγή και χρήση αυτών των χώρων, θα διευκολύνει ενδεχομένως τη βελτίωσή τους και, ενδεχομένως, τη βελτίωση της δημόσιας ζωής στις αστικές γειτονιές. Η μελέτη αυτή εισάγει τα βασικά θέματα που σχετίζονται με τις χωρικές και κοινωνικές διαστάσεις του δημόσιου χώρου μέσω δύο αλληλένδετων αξόνων (κάθετου και οριζόντιου), τους οποίους συνθέτουν οι παγκόσμιες και τοπικές τάσεις, οι φορείς που εμπλέκονται στο δημόσιο χώρο μέσω διαφορετικών τρόπων και καθημερινών πρακτικών/ακτιβισμός κοινωνικών ομάδων ή ατόμων, η διαδικασία-χρόνος, η σχέση του μέρος με το όλον, και τέλος η χωρική διάσταση του δημόσιου χώρου. Η ανάλυση δείχνει ότι η διαδικασία παραγωγής, χρήσης και ανάπτυξης του δημόσιου χώρου, διαφέρει αναλόγως του χωρικού και του κοινωνικού περιβάλλοντος. Τα βασικά στοιχεία παρουσιάζονται ως αλληλένδετα και επηρεάζουν με ποικίλους τρόπους την παραγωγή το μετασχηματισμό του δημόσιου χώρου αναλόγως των αλληλεπιδράσεων. Κάθε αλληλεπίδραση επηρεάζει με διαφορετικό τρόπο τους δημόσιους χώρους και ανάλογα με το κοινωνικό περιβάλλον του κάθε χώρου, κάθε αλληλεπίδραση αντιδρά με διαφορετικούς τρόπους. Αναλόγως της σύνθεσης των στοιχείων, κάθε δημόσιος χώρος διαμορφώνεται και αναδιαμορφώνεται με διαφορετικό τρόπο, έχει διαφορετικό ρόλο σε διαφορετικά περιβάλλοντα.

Cities and the form that settlements take, are a main object of study within many disciplines (Le Galès, 2002). Although cities across the world differ in terms of their social and spatial structures, it is acknowledged that their public spaces play a significant role in the public life of the city and, therefore are a necessary part in the life of its residents (Madanipour, 2010). The nature and conceptualization of public space and public life have always been associated with collective participation and socialization – in other words, the capacity to live together among strangers. Today, these associations seem to be challenged and problematic, and often end in questioning whether public space still matters in our public life. Modern cities are often associated with issues of alienation, fragmentation, segregation, privatization among others. The meaning, nature and role of public space has radically changed as public space reflects social realities and the ways in which a society is structured, shaped by unequal distribution of power and resources, that in many cases lead to tensions and conflicts as well as collaboration and compromise (Madanipour, 2010). The above issues faced by contemporary societies, currently affect cities globally and in turn their urbanites. Central public spaces in cities have always played an important role in urban experience, and continue to have a city-wide significance, and are often described as the meeting spaces of cultures, politics, social and individual trajectories (Braunfels, 1988; Gehl, 1996; Worpole, 2000; Moughtin, 2003). However, peripheral and/or neighborhood public spaces where the everyday life of citizens unfolds, rarely enjoy any of this significance. This study sets out to explore public space not only by its form-structure, but in relation to social relations and the social actions of individuals or social groups; as a place that it is constantly contested, redefined and reformulated. The thesis highlights the complexity of the factors involved in the production, transformation and use of public space and informs the search of the theoretical framework of this thesis. The research question that underpins this thesis is therefore: what are the synthesizing mechanisms, which shape public spaces in cities’ neighborhoods? Most particularly, what are the mechanisms, which are involved in the production and transformation of a public space in residential areas, and most specifically in the case of Limassol, a port-city in Cyprus, which has experienced a period of rapid urbanization and transformation. Limassol is a particularly suitable case study for this thesis because it has experienced a range of social, economic and political conditions that have affected its social and spatial urban form. In the light of a theoretical framework, which builds on a relational perspective an attempt is made to identify the relation between the number of factors underpinning the production, use and transformation of public spaces in three different socio-spatial environments in Limassol’s neighborhoods. Understanding the mechanisms influencing the production and use of such spaces, will potentially facilitate their improvement and thus, the improvement of the public life in the urban neighborhoods. This study proposes key factors related with the spatial and social dimensions of public space, through two interrelated axes (vertical and horizontal) which, include the global and local socio-spatial realities, the actors/stakeholders (power relations) involved with public space in a variety of ways and the everyday practices of social groups or individuals, the temporal dimension, the part-whole relationship, and the spatial dimension of public space. The analysis shows that the production, use and development of public spaces in different spatial and social environments differ. The key factors introduced in the thesis are interrelated and affect, in a diversity of ways, the production and transformation of the public space according to temporal interactions. Depending on the synthesis of these factors, each public space is formed and is reformed in various ways, playing a different role in different contexts.