The cypriot aristocracy in the 15th century : social structures, social mobility and identity construction

Abstract

Η Κύπρος βίωσε δύσκολες περιόδους κατά τη διάρκεια του 15ου αιώνα. Το νησί, το οποίο αρχικά ήταν βυζαντινή επαρχία, βρισκόταν υπό την κατοχή του σταυροφορικού οίκου των Λουζινιάν από το έτος 1192 εως το 1489. Τον 14ο αιώνα, το νησί άνθισε οικονομικά και πολιτισμικά, αλλά τα τέλη του 14ου αιώνα προανήγγειλαν δυσάρεστα γεγονότα με καταστροφικά αποτελέσματα για το καθεστώς των Λουζινιάν κατά τον 15ο αιώνα: ο πόλεμος με την Γένουα (1372-1374), ο οποίος οδήγησε σε οικονομική παρακμή, η εισβολή των Μαμελούκων το 1426, οι συνεχείς απειλές των Τούρκων, τα διάφορα κρούσματα της πανώλης, και ο εμφύλιος πόλεμος στη δεκαετία του 1460. Αυτές οι αναταραχές είχαν μεγάλη επίδραση στην κυπριακή ελίτ. Η Κύπρος διέθετε μια αριστοκρατία, η οποία αποτελούνταν από παλιές σταυροφορικές οικογένειες, αλλά οι Έλληνες και οι Ανατολικοί Χριστιανοί (οι λεγόμενοι Σύριοι), που ανήλθαν στη διοίκηση του κράτους, όπως και διάφοροι Δυτικοί που είχαν μεταναστεύσει πρόσφατα στην Κύπρο, συγκαταλέγονταν ανάμεσα στις αριστοκρατικές ομάδες της Κύπρου του 15ου αιώνα. Αυτή η μελέτη εξετάζει τις κοινωνικές αλλαγές που επέφεραν τα κρίσιμα γεγονότα του 15ου αιώνα για τις διάφορες αυτές αριστοκρατικές ομάδες. Βάσει μιας προσωπογραφικής βάσης δεδομένων, στην οποία καταγράφονται όλα τα μέλη της κυπριακής ελίτ το διάστημα μεταξύ του 1374 και της δεκαετίας του 1460, ερευνούνται οι δημογραφικές εξελίξεις εντός των ομάδων, οι ευκαιρίες κοινωνικής κινητικότητας, την οποία η ιστορική κατάσταση προσέφερε στους Σύριους και τους Έλληνες συγκεκριμένα, και η έκταση της κοινωνικής κινητικότητας τον 15ο αιώνα. Εξετάζω την άνοδο και την παρακμή των παλιών αριστοκρατικών και καινούργιων Συριακών και Ελληνικών οικογενειών και αναλύω τη δυναμική εντός της ελίτ με την ανώτατη εξουσία, η οποία επηρεάστηκε από την εμφάνιση των homininovi. Επιπλέον, διερευνώ τις συνέπειες αυτής της κοινωνικής αλλαγής στη σχέση μεταξύ της ανερχόμενης και της καθιερωμένης ελίτ σε διάφορα επίπεδα, όπως είναι το νομικό καθεστώς, οι καθημερινές επαφές και οι επιγαμίες, λαμβάνοντας υπόψη το βαθμό της ενσωμάτωσης των Συρίων, των Ελλήνων και των ευγενών αλλά και των Δυτικών μεταναστών. Τέλος, αναλύω την αλληλεπίδραση ανάμεσα στις κοινωνικές εξελίξεις και στην κατασκευή της ταυτότητας μεταξύ των αριστοκρατικών ομάδων, εστιάζοντας στο ερώτημα του πώς οι ευγενείς και οι ανερχόμενοι ιδιώτες και οικογένειες, καθώς και οι Δυτικοί μετανάστες, αντιλαμβάνονται και κατασκευάζουν τις ταυτότητές τους σε σχέση με την κοινωνική θέση τους, την εθνότητα και τη θρησκεία. Αυτή η ανάλυση της κοινωνικής αλλαγής και της κινητικότητας και η αλληλεξάρτησή της με την κατασκευή ταυτότητας επιτρέπει μια καινούργια, ευρείαοπτική της εξέλιξης της κυπριακής αριστοκρατίας κατά τη διάρκεια του 15ου αιώνα.

Cyprus went through troubled times during the fifteenth century. Originally a Byzantine province, the island was under the rule of the Crusader dynasty Lusignan from the year 1192 until 1489. In the fourteenth century, the island had flourished economically and culturally, but the end of the fourteenth century heralded disturbing events with catastrophic outcomes for the Lusignan regime in the fifteenth century: a war with Genoa (1372-1374) which led to economic decline, an invasion by the Mamluks in 1426, constant threats by the Turks, various bouts of the plague, and a civil war in the 1460s. These upheavals had a great impact on Cypriot élite society. Cyprus possessed a nobility constituted of old crusader families, but Greeks and Oriental Christians (so called Syrians), who rose in the state administration, as well as various Westerners who had newly immigrated to Cyprus, also numbered among the élite groups of fifteenth century Cyprus. This study explores the social changes brought about by the crucial events of the fifteenth century for these various aristocratic groups. On the basis of a prosopographical database registering all members of the Cypriot élite between 1374 and the 1460s, it investigates the demographic developments within the groups, the chances of social mobility which the historical situation offered to Syrians and Greeks in particular and the extent of social mobility in the fifteenth century. I examine the rise and decline of old noble and new Syrian and Greek families and analyse the dynamics within the highest power élite which was influenced by the appearance of homini novi. Moreover, I explore the consequences of this social change for the relationship between the ascending and the established élite on various levels, such as legal status, everyday contacts and intermarriages, considering the degree of integration between Syrians, Greeks and nobles, but also Western immigrants. Finally, I analyse the interplay between social developments and identity construction among the aristocratic groups, focussing on the question how nobles and ascending individuals and families as well as Western immigrants perceived and constructed their identities with respect to social standing, ethnicity and religion. This analysis of social change and mobility and its interdependence with identity construction permits a new, broad perspective on the development of the Cypriot aristocracies during the fifteenth century.