Το εκπαιδευτικό δράμα ως μέσο ανάπτυξης δεξιοτήτων παιχνιδιού στις νηπιαγωγούς

Abstract

Το παιχνίδι αποτελεί μέρος της μάθησης και της ολόπλευρης ανάπτυξης των παιδιών, και η εμπλοκή της εκπαιδευτικού σε αυτό διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη στήριξη των δεξιοτήτων παιχνιδιού τους. Για να μπορεί η εκπαιδευτικός να εμπλακεί κατάλληλα στο παιχνίδι των παιδιών, χρειάζεται να κατέχει τις αντίστοιχες γνώσεις και δεξιότητες παιχνιδιού. Η παρούσα διδακτορική έρευνα διερευνά την ανάπτυξη των δεξιοτήτων της εκπαιδευτικού στο παιχνίδι των παιδιών μέσα από την υλοποίηση ενός προγράμματος επαγγελματικής ανάπτυξης δεξιοτήτων κοινωνικο-δραματικού και φανταστικού παιχνιδιού των νηπιαγωγών με έμφαση στο δράμα. Συγκεκριμένα, τέθηκαν τρία ερευνητικά ερωτήματα: 1) Ποιες δεξιότητες παιχνιδιού, βάσει της βιβλιογραφίας, χρειάζεται μια νηπιαγωγός για να μπορεί να εμπλακεί στο κοινωνικο-δραματικό και φανταστικό παιχνίδι των παιδιών; 2) Ποιες τεχνικές δράματος μπορούν να αξιοποιηθούν για να δημιουργηθεί ένα πρόγραμμα εκπαιδευτικού δράματος που να στηρίζει τις δεξιότητες κοινωνικο-δραματικού και φανταστικού παιχνιδιού της νηπιαγωγού; 3) Πώς ένα πρόγραμμα εκπαιδευτικού δράματος μπορεί να ενισχύσει και να διαφοροποιήσει τις δεξιότητες κοινωνικο-δραματικού και φανταστικού παιχνιδιού της νηπιαγωγού; Στη μελέτη του πρώτου ερευνητικού ερωτήματος οι μέθοδοι συλλογής δεδομένων ήταν εμπειρικές έρευνες, βιβλιογραφικές μελέτες και εργαλεία παιχνιδιού που αναφέρονταν στις δεξιότητες παιχνιδιού των παιδιών και στην εμπλοκή των νηπιαγωγών στο κοινωνικο-δραματικό και φανταστικό παιχνίδι των παιδιών. Επίσης, αξιοποιήθηκε βιβλιογραφία που αφορούσε τα χαρακτηριστικά του κοινωνικο-δραματικού και φανταστικού είδους. Μέσα από τη σύνθεση αυτών των δεδομένων εντοπίστηκαν οι κύριες δεξιότητες κοινωνικο-δραματικού και φανταστικού παιχνιδιού των νηπιαγωγών. Στο δεύτερο ερευνητικό ερώτημα οι μέθοδοι συλλογής δεδομένων περιλάμβαναν τη μελέτη της σχετικής βιβλιογραφίας του δράματος, όπου εντοπίστηκαν οι τεχνικές δράματος οι οποίες συσχετίστηκαν με τις δεξιότητες κοινωνικο-δραματικού και φανταστικού παιχνιδιού που προέκυψαν από το πρώτο ερώτημα. Βάσει των αποτελεσμάτων των προηγούμενων ερευνητικών ερωτημάτων, σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε ένα πρόγραμμα επαγγελματικής ανάπτυξης δεξιοτήτων κοινωνικο-δραματικού και φανταστικού παιχνιδιού των νηπιαγωγών το οποίο στηριζόταν στις τεχνικές δράματος. Το πρόγραμμα παρακολούθησαν δεκατρείς εν ενεργεία νηπιαγωγοί εκ των οποίων οι τέσσερις παρείχαν τα δεδομένα για το τρίτο ερευνητικό ερώτημα. Οι μέθοδοι συλλογής δεδομένων του τρίτου ερωτήματος περιλάμβαναν συνεντεύξεις πριν και μετά το τέλος του προγράμματος, καθώς και οπτικογραφήσεις σε κέντρο μάθησης κοινωνικο-δραματικού και φανταστικού παιχνιδιού πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τη λήξη του προγράμματος. Επιπλέον, οι συμμετέχουσες διατηρούσαν στοχαστικό ημερολόγιο. Επίσης, διεξάχθηκε επιτόπια παρατήρηση από την ερευνήτρια στο κοινωνικο-δραματικό και φανταστικό παιχνίδι των συμμετεχουσών. Τα αποτελέσματα ανέδειξαν τρεις δεξιότητες κοινωνικο-δραματικού και φανταστικού παιχνιδιού που χρειάζεται να κατέχουν οι νηπιαγωγοί για να εμπλακούν ενεργά στο παιχνίδι των παιδιών. Αυτές περιλαμβάνουν τη δεξιότητα Υπόδυσης Ρόλου, Διαλογικής Δράσης και Διαλογικής Δράσης με Υπόδυση Ρόλου. Οι δεξιότητες αυτές σχετίζονται με τις ευρύτερες δεξιότητες της νηπιαγωγού και με τις αρχές του αυτοσχεδιασμού κατατάσσοντάς τες εντός της Ζώνης Επικείμενης Δράσης της Εμπλοκής της νηπιαγωγού, όπως αυτή παρουσιάζεται και αναλύεται στη συγκεκριμένη έρευνα. Επίσης, αναδεικνύονται τα χαρακτηριστικά ενός προγράμματος επαγγελματικής ανάπτυξης δεξιοτήτων κοινωνικο-δραματικού και φανταστικού παιχνιδιού των νηπιαγωγών με έμφαση στον ρόλο της Ειδικού στο Δράμα. Η Ειδικός στο Δράμα παίρνει συγκεκριμένους ρόλους, όπως της Εμπειρογνώμονα, της Διαμεσολαβήτριας Αναστοχασμού, της Αξιολογήτριας και της Υποστηρίκτριας Πρακτικών. Αυτοί οι ρόλοι φανερώνουν την αποτελεσματικότητα του προγράμματος και τη θετική επίδραση στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων των νηπιαγωγών. Κλείνοντας, βάσει των αποτελεσμάτων και συμπερασμάτων, παρέχονται εισηγήσεις για τα προγράμματα επαγγελματικής ανάπτυξης των νηπιαγωγών στο παιχνίδι, προτείνοντας ένα πρόγραμμα στο ελεύθερο ή/και δομημένο παιχνίδι του Αναλυτικού Προγράμματος Προσχολικής Εκπαίδευσης (2020), το οποίο βασίζεται στον οδηγό προγραμμάτων επαγγελματικής μάθησης εκπαιδευτικών του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Κύπρου. Η παρούσα διδακτορική έρευνα στηρίζει τις νηπιαγωγούς στην εφαρμογή της παιδαγωγικής του παιχνιδιού και παρέχει νέες προτάσεις στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων παιχνιδιού τους.

Play indisputably can have an impact onchildren's learning and development and the teacher's involvement is crucial in supporting children’s play skills. In order to appropriately participate in and support children's play, teachers need to have the necessary knowledge and develop their own play skills. This doctoral thesis examines the development of teachers’ play skills through the implementation of a professional development program focusing on teachers’ socio-dramatic and imaginary play skills through the use of drama. Specifically, the study examined three research questions: 1) Based on the existing literature, which play skills does an early childhood teacher need to have in order to be involved in children's socio-dramatic and imaginative play? 2) Which drama techniques can be employed in designing an educational drama program that supports early childhood teachers' social-dramatic and imaginative play skills? 3) How does a professional development program on educational drama enhance early childhood teachers' socio-dramatic and imaginative play skills? Concerning the first research question the data collection methods included empirical and literature studies, as well as play tools that referred to children's play skills and to early childhood teachers' involvement in children's socio-dramatic and imaginative play. Additionally, existing literature regarding the characteristics of socio-dramatic and imaginary type was used. By synthesizing these data, the necessary socio-dramatic and imaginative play skills for early childhood teachers were identified . Data collection methods for the second research question comprised of drama literature, through which drama techniques were identified and related to the socio-dramatic and imaginative play skills that emerged from the first question. Based on the results of the previous research questions, a professional development program focusing on early childhood teachers’ socio-dramatic and imaginative play skills through the use of drama techniques was designed and implemented.. Thirteen in-service early childhood teachers attended the program, four of whom provided the data for the third research question. The data collection methods of the third question included interviews before and at the end of the program, as well as video recordings of a socio-dramatic or imaginary play area before, during and at the end of the program. In addition, the participants kept a reflective journal. Furthermore, field observations were conducted by the researcher while teachers participated at the socio-dramatic and imaginary play areas in their classroom. The results revealed three socio-dramatic and imaginative play skills that early childhood teachers must have to be effectively involve in children's play. These include: Role Enactment, Interactive Dialogue and Interactive dialogue with Role enactment. These skills relate to the early childhood teacher's general teaching skills and with the principles of improvisation. This allows us to refer to the early childhood teachers’ Zone of Proximal Active Involvement, which is presented and analyzed in this study. Also, the elements of a professional development program for early childhood teachers socio-dramatic and imaginative play skills are highlighted, emphasizing the role of the Drama Expert. The Drama Expert takes on specific roles such as the role of the Experiencer, the role of the Reflection Facilitator, the role of the Evaluator and the role of the Practice Supporter . The actions taken within these roles make the program effective while having a positive impact on the development of early childhood teachers' skills. Lastly, based on the discussion of the results, suggestions for early childhood teachers’ professional development programs in play are provided. Specifically, a professional development program, based on the Early Childhood Education Curriculum (2020) in Cyprus, focusing on free and/or structured play while taking into account the Cyprus’ Pedagogical Institute guidelines for professional learning programs for teachers, is proposed. This doctoral research is unique in supporting early childhood teachers in implementing play pedagogy and provides innovative and new suggestions for developing teachers’ play skills.