Όψεις της Βενετίας στην πρώιμη νεοελληνική λογοτεχνία

Abstract

Σκοπός της μελέτης μας είναι να διερευνήσουμε τις αντιλήψεις για τη Βενετία σε κείμενα της πρώιμης νεοελληνικής έντεχνης λογοτεχνίας και να μελετήσουμε πώς αντιλαμβάνονταν οι συγγραφείς τη Βενετία και ποια ήταν η στάση τους απέναντι στο κράτος που διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη της ελληνικής ιστορίας. Το ζήτημα δεν έχει έως σήμερα μελετηθεί διεξοδικά. Έχουν, ωστόσο, εξεταστεί συναφείς θεματικές. Κάτι παρεμφερές έκανε ο Πέτρος Καλονάρος, που μελέτησε την λαϊκή παράδοση. Έτσι προϋπόθεση της εξέτασης αυτής είναι η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο η ίδια η Βενετία κατασκεύαζε την ταυτότητά της, διαμορφώνοντας τον μύθο της, ώστε να προβάλλει την κυρίαρχη κρατική ιδεολογία. Στην εργασία μας θα παρακολουθήσουμε το θέμα των αναπαραστάσεων της Βενετίας διαχρονικά στη λογοτεχνία, από τα παλαιότερα κείμενα του 15ου αιώνα, όπως η «Διήγησις της φουμιστής Βενετίας», έως το έργο του Μάνθου Ιωάννου «Συμφορά και αιχμαλωσία Μορέως» του 18ου αιώνα. Η μελέτη βασίζεται κυρίως σε πρωτογενείς και δευτερογενείς πηγές, που αφορούν κείμενα της νεοελληνικής λογοτεχνίας, καθώς και μελέτες διαφόρων μελετητών που σχετίζονται με το θέμα. Συμπερασματικά, όλα τα έργα που μελετήθηκαν εμπεριείχαν αναφορές στη Βενετία και το ρόλο που διαδραμάτισε στην ιστορική εξέλιξη των γεγονότων ανά τους αιώνες. Οι απόψεις των συγγραφέων δεν συγκλίνουν πάντοτε. Σε μερικές περιπτώσεις μάλιστα οι ίδιοι οι συγγραφείς αμφιταλαντεύονται, όταν έχουν να σχολιάσουν αστοχίες της βενετικής πολιτικής. Εντέλει, ο αγώνας του ελληνισμού για επιβίωση και η προσπάθεια για διατήρηση της χριστιανικής πίστης έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην επιλογή στρατοπέδου και συνέβαλαν καθοριστικά στη διαμόρφωση της ταυτότητας του νεότερου ελληνισμού.