Η καθολική περιοδική πυράκτωση στην ηρακλείτεια κοσμολογική σκέψη
Date
2020-03Author
Θεοδοσίου, Αντρέας Κ.Advisor
Χριστοδούλου, ΙωάννηςPublisher
Πανεπιστήμιο Κύπρου, Φιλοσοφική Σχολή / University of Cyprus, Faculty of LettersPlace of publication
ΚύπροςCyprus
Google Scholar check
Keyword(s):
Metadata
Show full item recordAbstract
Η εργασία αυτή ασχολείται με την ηρακλείτεια κοσμολογική θεώρηση και πιο συγκεκριμένα με την υποστήριξη της άποψης ότι ο ηρακλείτειος κόσμος καταλαμβάνεται περιοδικά από μια καθολική πυράκτωση. Κατά την πραγμάτευσή μας θα προσπαθήσουμε να απορρίψουμε τις επικρατούσες ερμηνείες ενάντια στον κοσμογονικό χαρακτήρα του ηρακλείτειου σύμπαντος και να προτείνουμε μια ερμηνεία που θέλει το σύμπαν του Εφέσιου να έχει αρχή και τέλος. Θα εντάξουμε με τον τρόπο αυτό την ηρακλείτεια κοσμολογία στη μιλήσια κοσμολογική παράδοση που θέλει τον κόσμο να γεννιέται από μια αρχή και να καταλήγει με το πέρας του ξανά σε αυτή. Στη συνέχεια θα γίνει μελέτη του στοιχείου που φαίνεται να αποτελεί την ηρακλείτεια αρχή, της φωτιάς. Στόχος είναι να αποδειχθεί ότι η φωτιά έχει όντως τη δύναμη να καταλαμβάνει περιοδικά τον κόσμο, αφού περικλείει όλα τα χαρακτηριστικά μιας μιλήσιας κοσμολογικής αρχής. Κάτι το οποίο φαίνεται να δεσμεύει τη λειτουργία του ηρακλείτειου κόσμου είναι ότι ο κόσμος υπόκειται σε μέτρα, τα οποία απαγορεύουν την περιοδική εκδήλωση μιας καθολικής πυράκτωσης. Η μελέτη, ωστόσο, των μέτρων θα δείξει ότι η εφαρμογή τους όχι μόνο δεν απαγορεύει την περιοδική κατάληψη του κόσμου από τη φωτιά, αλλά ότι το γεγονός αυτό είναι αναγκαίο κομμάτι των μέτρων του κόσμου. Επιπρόσθετα, στην ηρακλείτεια σκέψη συναντούμε και άλλες αρχές, οι οποίες φαίνεται να έχουν κοσμολογικά καθήκοντα εκτός από τη φωτιά. Η μελέτη του λόγου, του πολέμου, του θεού και του αιώνα θα δείξει ότι στην απτή υλική τους έκφραση δεν είναι τίποτα άλλο από φωτιά, ενισχύοντας περισσότερο την ερμηνεία που θέλει τον ηρακλείτειο κόσμο να δημιουργείται και να κυβερνάται από το στοιχείο αυτό. Ακολούθως, θα μελετήσουμε τη διαδικασία της παλινδρομικής μετάβασης από το ένα αντίθετο στο άλλο, η οποία αποτελεί βασική αρχή λειτουργίας του ηρακλείτειου κόσμου. Η εξέταση του αντιθετικού ζεύγους του ενός και των πολλών θα επεκταθεί αναπόφευκτα σε κοσμολογικό επίπεδο και θα αποδειχθεί η απόλυτη και καθολική εφαρμογή του: από το αρχικό κοσμολογικό ένα στην πολλαπλότητα του κόσμου. Θα εξετάσουμε, επίσης, τα όσα μας παραθέτουν για την ηρακλείτεια κοσμολογία σύγχρονοι και μεταγενέστεροι του Εφέσιου. Ειδική αναφορά θα γίνει στα έργα του Παρμενίδη, του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, τα οποία φαίνονται να υποστηρίζουν την ερμηνεία ότι το σύμπαν του Ηρακλείτου γεννιόταν και αναλισκόταν από τη φωτιά. Εν συνεχεία, θα γίνει προσπάθεια διαχωρισμού της ηρακλείτειας καθολικής περιοδικής πυράκτωσης από τη στωική εκπύρωση, η οποία αφορά επίσης στην κατάληψη του κόσμου από τη φωτιά. Η συγκριτική μελέτη των δύο θεωριών θα δείξει ότι αυτές αναφέρονται σε δύο διαφορετικούς κόσμους με εντελώς διαφορετικό πλαίσιο λειτουργίας. Ακόμη, θα ερευνήσουμε το φαινόμενο της γένεσης και της φθοράς στον κόσμο του Ηρακλείτου. Αρχικά θα ερευνηθεί η γένεση και η φθορά των επιμέρους και με κλιμάκωση της έρευνας θα δειχθεί ότι, αναγκαία, οι διαδικασίες αυτές αφορούν και τον κόσμο στο σύνολό του. Τέλος, θα εξεταστεί ο χαρακτήρας της καθολικής πυράκτωσης, κατά πόσον αυτός είναι ολικός ή μερικός. Θα καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι η καθολική περιοδική πυράκτωση στον ηρακλείτειο κόσμο είναι αναγκαία και ολική. Δεν αποκλείονται πυρακτώσεις του κόσμου από τη φωτιά με μερικό χαρακτήρα, ωστόσο αυτές δεν μπορούν παρά να θεωρηθούν ως απλές εκδηλώσεις του κόσμου της πολλαπλότητας. This work deals with the Heraclitean cosmology and more specifically with the support of the view that the Heraclitean world is periodically occupied by a general conflagration. In this dissertation we will try to reject the prevailing interpretations against the cosmogenicity of the Heraclitean universe and propose an interpretation which supports that the universe of the Ephesian is subject to generation and destruction. This way, we will incorporate the Heraclitean cosmology in the Milesian cosmological tradition, in which the world emerges from a single element (arché) and after a period of time is dissolved again in that same element. Then, we will study the element that seems to be the Heraclitean arché, fire. Our aim is to prove that indeed fire has the power to periodically occupy the world, since it encompasses all the characteristics of a Milesian cosmological arché. Furthermore, the operation of the Heraclitean world is governed by specific measures (metra) which seem to forbid its periodic conflagration. The study of measures, however, will show that their application allows the periodic conflagration of the world, which makes the conflagration part of the measures. In addition, in the Heraclitean thought we come across some other principles, apart from fire, which seem to have cosmological duties. The study of logos, war, god, and time will show that in their pure material expression they are nothing but fire, reinforcing the interpretation that the Heraclitean world is created, governed and, finally, absorbed by the fiery element. Then, we will study the opposition, the reciprocal transition from the one opposite to the other, which is a basic function in the operation of the Heraclitean world. The examination of the opposing pair of ‘‘the one’’ and ‘‘the many’’ will extend to a cosmological level and will prove the absolute application of opposition: the course from the original cosmological one to the multiplicity of the world and vice versa. We will also study the comments on the Heraclitean cosmology made by the great philosophers of the pre-Socratic and the Classical era. Special emphasis is put on the works of Parmenides, Plato and Aristotle which seem to support that the universe of Heraclitus was created and destructed by fire. Moreover, there will be an attempt to separate the Heraclitean general conflagration from the Stoic ekpyrosis, which also concerns the occupation of the world by fire. The comparative study of the two conflagrations will show that they refer to two separate worlds with a completely different operating context. We will also investigate the phenomenon of generation and destruction in the world of Heraclitus starting from the generation and destruction of the individual natures. Then, the investigation will escalate from the individuals to the universe, showing that these processes also concern the world as a whole. Finally, we will examine the nature of the general conflagration, whether it is total or partial, concluding that the general periodic fire is, necessarily, total. Partial occupations of the world by fire are not to be excluded, but these can only be considered as mere manifestations of the world of multiplicity.