"Καιρός να συγχρονισθώμεν": η Αίγυπτος από τη σκοπιά της αιγυπτιώτικης διανόησης του μεσοπολέμου: διδακτορική διατριβή

Abstract

Η διατριβή πραγματεύεται το είδος και τη φύση των στάσεων που διαμορφώνει η αιγυπτιώτικη διανόηση του μεσοπολέμου απέναντι στο πολιτισμικό γίγενθαι της σύγχρονης Αιγύπτου. Η εργασία αξιοποιεί τη δι-επιστημονική μεθοδολογία των μετα-αποικιακών σπουδών, η οποία επικεντρώνεται στην κριτική ανασκόπηση του οριενταλιστικού και του αποικιακού λόγου. Η πραγμάτευση εκτείνεται από την λογοτεχνική ανάλυση μέχρι την εξέταση των κειμένων χρηστικού λόγου που παράγονται από την επίσημη αιγυπτιώτικη διανόηση. Εκ παραλλήλου, διερευνώνται οι σχέσεις συγγένειας ή αντίθεσης των παραπάνω κειμένων με αποικιακά κείμενα των Βρετανών αξιωματούχων και με έργα Αιγύπτιων συγγραφέων με αντι-αποικιακό περιεχόμενο. Η δεσπόζουσα ιδεολογία και ταυτότητα της επίσημης αιγυπτιώτικης διανόησης του μεσοπολέμου συγκροτείται αφενός μέσα από το συνεκτικό ιδεολόγημα της εκπολιτιστικής αποστολής του Έλληνα εμπόρου και λόγιου, αφετέρου από τον μύθο της ιστορικής συνέχειας του ελληνισμού της Αιγύπτου, οι ρίζες του οποίου ανάγονται στη φαραωνική εποχή. Η συντελεσθείσα πρόοδος των Αιγυπτίων εμφανίζεται ως αποτέλεσμα της θετικής δράσης των Ελλήνων και των Ευρωπαίων σε ποικίλους τομείς της κοινωνικο-οικονομικής και πολιτισμικής σφαίρας. Η δεσπόζουσα παροικιακή ιδεολογία τοποθετεί τα ιθαγενή υποτελή στρώματα σε καθεστώς σιωπής. Παρόμοια θέση επιφυλάσσει και για τα αντίστοιχα στρώματα του Έλληνα «μικρού λωκού». Την κυρίαρχη ιδεολογία αρχίζει να αντιπολιτεύεται η μαρξιστική διανοητική κοινότητα της γενιάς του Τσίρκα, η οποία ανδρώνεται από τα μέσα, περίπου, της δεκαετίας του ’30.

My PhD thesis focuses on the nature and type of attitudes that the Greek intelligentsia of Egypt develops when faced with the cultural revival of modern Egypt between the two World Wars. This thesis bases its theoretical assumptions on the interdisciplinary methodology of post-colonial studies. Such a methodology undertakes a critical review of the orientalist and colonial discourse. My discussion covers literary as well as popular texts produced by the Greek-Egyptian intelligentsia. Moreover, I examine the relation of these texts to the colonial writings of British officials as well as the anti-colonial texts produced by Egyptian writers. Between the two World Wars, the dominant ideology promoted by the official Greek-Egyptian intelligentsia is founded on the well-constructed ideologeme of the civilizational mission of the Greek merchant and scholar. On the other hand, this ideology is supported by the myth of the historical presence of the Hellenes in Egypt since the Pharaonic period. The economic and cultural accomplishments of the Egyptians are attributed to the catalytic influence of the Greeks and by extension by the Europeans. This dominant ideology of the Greek-Egyptians allots a place of silence to the native subaltern classes. Similarly, the equivalent classes of the Greek «petit blanc» are perceived as inconsequential. It is only the marxists who reach a level of intellectual maturation in the middle of 1930s and who are contemporaries of Stratis Tsirkas who contest this dominant ideology.