Από τον Κυπριακό Στρατό μέχρι και τη δημιουργία της Εθνικής Φρουράς (1959-1964) : η διοικητική δομή, στελέχωση, συγκρότηση και οργάνωση του Κυπριακού Στρατού και η δημιουργία ένοπλων ομάδων-οργανώσεων στις δύο κοινότητες

Abstract

Ως βασική πρόνοια των συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου η δημιουργία του Κυπριακού Στρατού αποτελεί το 129ο θεμελιώδες άρθρο του Κυπριακού Συντάγματος. Ο στρατός θα αποτελείτο από 2.000 άνδρες. Το 60 % θα ήταν Έλληνες και το 40 % Τούρκοι. Ένας ολιγάριθμος στρατός δεν θα μπορούσε να υπηρετήσει κανέναν ουσιαστικό αμυντικό ρόλο στη διαφύλαξη της εδαφικής ακεραιότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας, αφού την εδαφική ακεραιότητα, της χώρας, εγγυήθηκαν τρεις χώρες του Ν.Α.Τ.Ο., η Μ. Βρετανία, η Ελλάδα και η Τουρκία. Στο ζήτημα της οργάνωσης και της σύνθεσης του στρατού παρατηρήθηκαν μεταξύ των δύο κοινοτήτων διαφωνίες. Τον Νοέμβριο του 1960 ήταν το θέμα του στρατιωτικού μισθολογίου, που καθυστέρησε την ψήφιση του συνταγματικού άρθρου σε νόμο. Τον Οκτώβριο του 1961 ασκήθηκε το αντιπροεδρικό veto μετά από την επιμονή της τουρκοκυπριακής πλευράς για αμιγώς κοινοτική σύνθεση των λόχων, παρόλο που η Συνθήκη Συμμαχίας προέβλεπε μεικτή σύνθεση. Έκτοτε ο Κυπριακός Στρατός παρέμεινε υποστελεχωμένος και ουσιαστικά αδρανής εξακολουθώντας να υπάρχει στη δικοινοτική του οργάνωση μέχρι και τις συγκρούσεις του Δεκεμβρίου 1963. Μετά τις συγκρούσεις οι Τουρκοκύπριοι άνδρες που το στελέχωναν αποχώρησαν, αποσχίστηκαν και ενσωματώθηκαν στη στρατιωτική οργάνωση που επιχειρήθηκε εντός των τουρκοκυπριακών θυλάκων που δημιουργήθηκαν. Από την άλλη οι Ελληνοκύπριοι άνδρες στελέχωσαν αρχικά την εθελοντική Εθνική Φρουρά και στη συνέχεια τον Ιούνιο του 1964 την Εθνική Φρουρά που αποτελούσαν μια προσπάθεια ισχυροποίησης της αμυντικής δυνατότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας απέναντι στις απειλές της Τουρκίας για εισβολή στο νησί. Η εμπλοκή των ανδρών του Κυπριακού Στρατού σε ομάδες και στρατιωτικές οργανώσεις δεν άρχισε με τα γεγονότα του Δεκεμβρίου του 1963. Άλλωστε, μετά το τέλος του αγώνα καμιά κοινότητα δεν συμμορφώθηκε στην πλήρη παράδοση του οπλισμού της. Έτσι με την πάροδο του χρόνου και σε συνδυασμό με πολιτικές αντιπαραθέσεις που όξυναν τη διακοινοτική συνύπαρξη οι δυο κοινότητες οργανώθηκαν, εξοπλίσθηκαν και συγκρούστηκαν το Δεκέμβριο του 1963. Mέσα από δημοσιευμένες και αδημοσίευτες πήγες, αλλά και μέσα από δεκάδες συνεντεύξεις πρωταγωνιστών της εποχής, η έρευνα εξετάζει και την προσπάθεια των Ελληνοκυπρίων για καλύτερη στρατιωτική οργάνωση μετά το 1963, Αυτή η προσπάθεια είχε τη στήριξη της κυβέρνησης Γ. Παπανδρέου με σκοπό να θωρακίσει καλύτερα το νησί από τις απειλές της Τουρκίας. Η αποστολή στο νησί της ελληνικής μεραρχίας αδιαμφισβήτητα ισχυροποίησε την αμυντική δυνατότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ωστόσο η αποστολή της, είχε ακόμη δύο σκοπούς. Αφενός τον έλεγχο των μονομερών ενεργειών του Μακαρίου που έφερναν την Αθήνα προ τετελεσμένων γεγονότων και ένα βήμα πριν τη σύγκρουσή της με τη σύμμαχη Τουρκία, αφετέρου την επιδίωξη λύσης του Κυπριακού μέσα στην ενωτική εφορεία της εποχής. Η παρουσία της ελληνικής μεραρχίας που υπαγόταν στον Έλληνα υπουργό Άμυνας Πέτρο Γαρουφαλιά, αλλά και η κάθοδος του στρατηγού Γεώργιου Γρίβα δημιούργησε οξεία αντιπαράθεση μεταξύ των δυο κυβερνήσεων, αφού η επιδίωξη ελέγχου των ελλαδικών και ελληνοκυπριακών δυνάμεων στο νησί από την ελληνική κυβέρνηση συνάντησε την αντίθεση του Μακαρίου και δημιούργησε το στρατιωτικό ζήτημα. Το τελευταίο ήταν άρρηκτα συνυφασμένο με τους στόχους που Αθήνα και Λευκωσία επιδίωξαν, μόνο που οι στόχοι αυτοί, για τα δυο κέντρα του Ελληνισμού και παρά τη φαινομενική συνεργασία τους υπήρξαν διαφορετικοί.

The creation of the Cypriot Army was one of the conditions of the Zurich - London agreement which established the fundamental 129th article of the Cypriot Constitution. The Cypriot Army would be made up of 2000 men; 60% of whom would be Greek soldiers and 40% would be Turkish soldiers. Disagreements on the issues of executive authority and, following the declaration of the Republic of Cyprus on the 16th of August, the disagreements on the military wage scale, delayed the voting of the Constitutional article. Αdditional disagreements at the Ministry’s Council regarding the composition of the units, which lasted for two months, gave rise to the vice presidential veto, despite the fact that the Alliance Treaty foresaw a mixed ethnic composition of the Republic’s Army. Since then the Cyprus Army remained understaffed and substantially inactive due to its bi-communal composition until the December 1963 conflicts. Following these conflicts, the Turkish Cypriot men who had joined the Cypriot Army, withdrew and joined the military organization which was formed within the Turkish Cypriot partition. At the same time the Greek Cypriot men initially recruited the voluntary National Guard and consequently the Cypriot National Guard in June 1964, in an effort to strengthen the defence of the Cyprus Republic against the threats by Turkey of an invasion on the island. The involvement of the Cypriot Army into armed groups did not start in December 1963. Besides after the end of E.O.K.A. struggle, none of the communities conformed in surrending all of their weaponary ; The political (juxtapositions/controversies) which took place as time went by deteriorated the bicommunal co-existence, resulting in their collision in December 1963. The research investigates the effort of the Greek Cypriots for a better military enforcement after 1963 with the support of G. Papandreou’s government. In an attempt to shield the island against the ongoing Turkish threats, he send a military division on the island which undoubtedly reinforced the defence capabilities of the Cyprus Republic. The mission had two more purposes ; on the one hand to control Makarios’ unilateral actions which would bring Athens to irreversible events and a step before its collision with allied Turkey, and on the other hand to pursue a solution of the Cyprus Problem through the unifying spirit of the time. The presence of the military division which fell under the Greek Minister of Defence, Petros Garoufalias, as well as the arrival of Georgios Grivas as the General in charge of all Greek and Greek-Cypriots forces, created acute juxtaposition between the two governments, since the pursuit of Hellenic control by the Greek government of all Greek-and Greek Cypriot forces on the island, was met by the opposition of Makarios. The attempt of control by the army created the military issue. The control of the army was interwoven with Athens’ targets on the one side and with Nicosia’s on the other in order to achieve the much anticipated solution, but despite the apparent co-operation, the solution differed greatly in the final targets that they sought.