Μέσα μαζικής ενημέρωσης και πνευματική ιδιοκτησία

Abstract

Η πνευματική ιδιοκτησία, ως παρέμβαση στην ελευθερία της έκφρασης και ως ένα σύγχρονο κοινωνικό οικοδόμημα, είναι συνυφασμένη με δύο πολύ βασικές έννοιες: του έργου και του δημιουργού. Μία ιδέα η οποία εξωτερικεύεται και παίρνει μορφή, δύναται να προστατευτεί, εφόσον χαρακτηρίζεται από πρωτοτυπία, η οποία αποτελεί απαύγασμα της προσωπικότητας του δημιουργού. Δημιουργός είναι το φυσικό πρόσωπο που εξωτερίκευσε τις ιδέες του, δίνοντας έκφραση και μορφή σε ένα έργο. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, δεν θα μπορούσε να λείπουν οι λειτουργοί των μέσων μαζικής ενημέρωσης (ΜΜΕ), οι οποίοι κατά την διάρκεια της εργασίας τους καθίστανται δημιουργοί, με την προϋπόθεση ότι τα έργα του ς χαρακτηρίζονται από πρωτοτυπία. Σε πρώτο στάδιο, θα γίνει ανάλυση για το πως ταυτίζεται η πνευματική ιδιοκτησία με την δημοσιογραφία. Το μεγαλύτερο μέρος της παρούσας εργασίας έχει να κάνει με το θέμα των δημοσιογράφων ως δημιουργών και υποκειμένων προστασίας πνευματικής ιδιοκτησίας. Η δουλειά του δημοσιογράφου, θα μπορούσε να λεχθεί ότι προσδίδει λόγο ύπαρξης στα ΜΜΕ και είναι έντονα συνυφασμένη με την ενημέρωση. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, ο δημοσιογράφος, ανάλογα σε ποιο μέσο ασκεί τα καθήκοντά του, διενεργεί κάποιες εργασίες. Ένας δημοσιογράφος τηλεόρασης είθισται να διεξάγει ρεπορτάζ και συνεντεύξεις, ενώ ένας δημοσιογράφος εφημερίδας αρθρογραφεί και σχεδιάζει σκίτσα. Ένα άρθρο το οποίο δημοσιεύεται σε μία εφημερίδα, μπορεί να θεωρηθεί αντικείμενο προστασίας από το δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας σύμφωνα με την εθνική και ενωσιακή νομοθεσία; Σε ποια κατηγορία ακριβώς εμπίπτει; Παράλληλα, η εργασία αυτή θα θίξει κάποια ειδικότερα ζητήματα, όπως είναι η ταύτιση της δημοσιογραφίας με την ελευθερία της έκφρασης και πως αυτή επιδρά στην πνευματική ιδιοκτησία. Ακόμη, αναλύεται το εάν η απλή είδηση είναι άξια προστασίας και ποιος είναι δημιουργός σε μια συνέντευξη. Αναφορά γίνεται επίσης και στις εξαιρέσεις και περιορισμούς που θεσπίζει η Οδηγία 2001/29 για την κοινωνία της πληροφορίας και την θετική της επίδραση στην δημοσιογραφία. Στο δεύτερο μέρος της εργασίας ασχολείται με το νομικό πλαίσιο και την προστασία των βάσεων δεδομένων. Διαχρονικά, η δομική οργάνωση των περιεχομένων «συλλογής έργων, δεδομένων, ή άλλων ανεξάρτητων στοιχείων», προσέφεραν προστασία σε κλασικά έντυπα μέσα όπως είναι η εφημερίδα και το περιοδικό. Στον ψηφιακό κόσμο όπου είμαστε κοινωνοί, βάση δεδομένων μπορεί να είναι ένας ιστοχώρος (site) ή ακόμα και μια διαδικτυακή συλλογή τίτλων άρθρων εφημερίδων. Σε αυτά τα πλαίσια θα γίνει ανάλυση της βάσης δεδομένων με την δημοσιογραφία. Τέλος, ανάλυση θα γίνει και για το άρθρο 15 της Οδηγίας 2019/790 και το συγγενικό δικαίωμα που παρέχεται στους εκδότες τύπου για την επιγραμμική χρήση των εκδόσεών τους από παρόχους υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας. Σε αυτά τα πλαίσια θα εξηγηθεί το πως επέδρασε σε κράτη – μέλη αλλά και πως έχει κριθεί.