Η αποτελεσματικότητα της προστασίας των καταναλωτών από τις καταχρηστικές ρήτρες στο πεδίο των τραπεζικών συναλλαγών στην κυπριακή έννομη τάξη

Abstract

Αντικείμενο της παρούσης διπλωματικής εργασίας αποτελεί η αποτελεσματικότητα της προστασίας των καταναλωτών στα πλαίσια των τραπεζικών συναλλαγών στην κυπριακή έννομη τάξη. Στο κύριο μέρος της εργασίας γίνεται εν πρώτοις εκτενής αναφορά τόσο στο ευρωπαϊκό όσο και στο εθνικό νομοθετικό πλαίσιο, καθώς επίσης και στην πάγια νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναφορικά με τις καταχρηστικές ρήτρες σε καταναλωτικές συμβάσεις. Στη συνέχεια, εξετάζεται η εφαρμογή του ενωσιακού και του εθνικού δικαίου για την προστασία των καταναλωτών από τις καταχρηστικές ρήτρες στις συμβάσεις πίστωσης, μέσα από τις αποφάσεις του Διευθυντή της Υπηρεσίας Προστασίας Καταναλωτή και των κυπριακών δικαστηρίων. Κατόπιν ενδελεχούς έρευνας στην κυπριακή νομολογία, κυρίως των πρωτόδικων δικαστηρίων, διαπιστώνεται ότι ο έλεγχος καταχρηστικότητας κρίνεται μάλλον περιορισμένος, καθιστώντας, έτσι, την αποτελεσματικότητα του Ν.93(I)/1996 και της Οδηγίας 93/13 ανεπαρκή, ιδίως λόγω δικονομικών και αποδεικτικών δυσχερειών που αντιμετωπίζει ο καταναλωτής. Εν πρώτοις, είναι εμφανές ότι τα κυπριακά δικαστήρια αποφεύγουν να παρέμβουν στην ιδιωτική αυτονομία των συναλλασσομένων, αλλά και να υπερβούν τα προβλεπόμενα από τους διαδικαστικούς κανονισμούς πολιτικής δικονομίας, προβαίνοντας αυτεπαγγέλτως σε εξέταση του ενδεχόμενου καταχρηστικού χαρακτήρα των όρων που περιέχονται σε μία σύμβαση η οποία αποτελεί το αντικείμενο της ενώπιον τους διαφοράς. Συγκεκριμένα, τα κυπριακά δικαστήρια ακολουθούν αυστηρά τις πρόνοιες των Θεσμών Πολιτικής Δικονομίας που διέπουν την σύνταξη των δικογράφων, καθώς επίσης και την πάγια νομολογία ότι τα επίδικα θέματα καθορίζονται μέσα από τους δικογραφημένους ισχυρισμούς των διαδίκων. Εν δευτέροις, όσον αφορά την ερμηνεία της έννοιας της καλής πίστης στην οποία προβαίνουν τα δικαστήρια, θα πρέπει να διαχωρίσουν αυτή από τους λόγους ακυρότητας που προβλέπει το Κεφ. 149 και να την ερμηνεύουν υπό το πρίσμα του προστατευτικού για τα καταναλωτικά συμφέροντα σκοπού της Οδηγίας 93/13. Τέλος, η αυστηρή εφαρμογή άλλων νομοθετημάτων, με τα οποία επιβάλλονται στους καταναλωτές χρονικοί ή διαδικαστικοί περιορισμοί στην άσκηση του δικαιώματος τους να επικαλούνται την καταχρηστικότητα των όρων της σύμβασης, όπως, ενδεικτικά, τα νομοθετήματα τα οποία εξετάστηκαν στα πλαίσια της παρούσας εργασίας, καθιστά άνευ αποτελεσματικότητας τις πρόνοιες του Ν.93(I)/1996 Δεδομένου ότι η Οδηγία 93/13 είναι οριζόντιο νομοθέτημα, οι πρόνοιες του οποίου μπορούν και θα πρέπει να εφαρμόζονται παράλληλα και συνδυαστικά με άλλα νομοθετήματα του δευτερογενούς δικαίου της Ένωσης, όμοιο οριζόντιο χαρακτήρα πρέπει να προσλαμβάνει και ο Ν.93(I)/1996 όπως και ο νόμος για την προστασία του καταναλωτή (Ν.112(Ι)/21). Ειδικότερα, για να μπορεί να επιτευχθεί ο επιδιωκόμενος από την Οδηγία 93/13 σκοπός, ήτοι η διασφάλιση ενός υψηλού επιπέδου προστασίας των καταναλωτών, ως των ασθενέστερων συμβαλλομένων μερών σε μία σύμβαση συναφθείσας με πιστωτικά ιδρύματα, θα πρέπει να μεσολαβήσουν μία σειρά από μεταρρυθμίσεις του υφιστάμενου νομοθετικού πλαισίου. Όλα τα πιο πάνω αναμένεται να επιβεβαιωθούν μέσα από την εφαρμογή τους στην πράξη.