Οι Κοινωνικές Αναπαραστάσεις των παιδιών για τους ηλικιωμένους και την γήρανση

Abstract

Η παρούσα μεταπτυχιακή διατριβή είχε ως σκοπό να ερευνήσει το περιεχόμενο των κοινωνικών αναπαραστάσεων των παιδιών (6-8 ετών) τόσο προς τους ηλικιωμένους όσο και ως προς την διαδικασία της γήρανσης γενικότερα. Συγκεκριμένα, προσπάθησε μέσα από τα ερευνητικά της ερωτήματα να εντοπίσει τα εξής: 1. Το περιεχόμενο των κοινωνικών αναπαραστάσεων ως προς την διαδικασία της γήρανσης (αντιλήψεις, συναισθήματα για την δική τους διαδικασία της γήρανσης και γενικότερα, δραστηριότητες, φοβίες). 2. Το περιεχόμενο των κοινωνικών αναπαραστάσεων ως προς τους παππούδες/γιαγιάδες τους και γενικότερα για τους ηλικιωμένους ως κοινωνική ομάδα (χαρακτηριστικά σωματικής και εξωτερικής εμφάνισης, αντιλήψεις, συναισθήματα, ηλικιακή προκατάληψη, δραστηριότητες, η κατάσταση της υγείας τους). 3. Το περιεχόμενο των κοινωνικών αναπαραστάσεων για έννοιες που σχετίζονται με την γήρανση, όπως είναι η υγεία, η ασθένεια και εάν υπάρχει σύνδεση ανάμεσα στις αντιλήψεις τους για την γήρανση και τους ηλικιωμένους. Το θεωρητικό υπόβαθρο στο οποίο στηρίζεται η συγκεκριμένη μεταπτυχιακή διατριβή είναι η θεωρία των Κοινωνικών Αναπαραστάσεων, όπου επιδιώκει να ερευνήσει με ένα άμεσο τρόπο το περίπλοκο και αμφίσημο περιεχόμενο των αναπαραστάσεων των παιδιών για τους ηλικιωμένους και την γήρανση, αλλά και με ένα έμμεσο τρόπο τα κοινωνικά πλαίσια που νοηματοδοτούν αυτές τις αναπαραστάσεις. Η έρευνα βασίστηκε σε ποιοτική μεθοδολογία και ανάλυση, με το συνολικό δείγμα των συμμετεχόντων να αποτελείτο από 27 παιδιά, 13 αγόρια και 14 κορίτσια. H συλλογή των δεδομένων βασίστηκε κυρίως στην ατομική συνέντευξη των παιδιών και συμπληρωματικά χρησιμοποιήθηκε το ατομικό σχέδιο στα πλαίσια της ομάδας που αναπαριστούσε τους παππούδες/γιαγιάδες τους. Διενεργήθηκε θεματική ανάλυση και για το πρώτο ερευνητικό ερώτημα προέκυψαν τα εξής θέματα: «Οι αναπαραστάσεις βελτίωσης, ωριμότητας και προσωπικής ανάπτυξης για την δική τους διαδικασία γήρανσης» και «Οι αναπαραστάσεις αλλοίωσης/ευαλωτότητας και φοβιών για την δική τους γήρανση». Για το δεύτερο ερευνητικό ερώτημα προέκυψαν τα εξής θέματα: «Οι αναπαραστάσεις προσωπικής εγκατάλειψης, αλλοίωσης και παθητικότητας των ηλικιωμένων και «Οι αναπαραστάσεις προσωπικής περιποίησης και ενεργητικότητας των ηλικιωμένων». Για το τρίτο ερευνητικό ερώτημα προέκυψαν τα εξής θέματα: το «Βιοιατρικό μοντέλο», το «Ψυχοκοινωνικό μοντέλο» και ο «Τρόπος ζωής» της υγείας και της ασθένειας. Τα θέματα αναδεικνύουν ένα αμφίθυμο περιεχόμενο των παιδικών αναπαραστάσεων για τους ηλικιωμένους, την γήρανση, την υγεία και την ασθένεια, στηριζόμενα σε αντιθετικά δίπολα και χαρακτηριστικά. Βάσει των ευρημάτων που προέκυψαν, παρατίθεται συζήτηση σχετικά με την σύνδεση των ευρημάτων με την υφιστάμενη βιβλιογραφία και τις πιθανές μελλοντικές προεκτάσεις.