Η πρόσληψη του συμβολισμού από τη νεοελληνική κριτική (1890-1900)

Abstract

Το θέμα της παρούσας διατριβής είναι η πρόσληψη του γαλλικού συμβολισμού από τη νεοελληνική κριτική κατά τη δεκαετία 1890-1900. Στην αρχή της διατριβής επιχειρείται μια επισκόπηση της ιστορίας του συμβολιστικού κινήματος στο Παρίσι, ενός σύνθετου λογοτεχνικού ρεύματος, της σχέσης του με τα άλλα λογοτεχνικά ρεύματα και τις αισθητικές τάσεις της περιόδου και των διακηρυκτικών του αρχών στο μανιφέστο του 1886. Η έμφαση δίνεται στην υποδοχή των συμβολιστικών ιδεών στην Ελλάδα μέσα από την κριτική συζήτηση που διεξάγεται κατά την πρώτη περίοδο εμφάνισης του ρεύματος στην Αθήνα, από το 1890 μέχρι το 1900, με οδοδείκτες τις τρέχουσες ιστορικοκοινωνικές συνθήκες και τα έντυπα της εποχής στα οποία εντοπίζονται τα πρώτα δείγματα ποιητικής γραφής καθώς και τα πρώτα κριτικά κείμενα για τον συμβολισμό. Τα χρονικά όρια της εργασίας υπαγορεύονται από το γεγονός ότι, όπως αποδεικνύεται και στη διατριβή, κατά τη συγκεκριμένη δεκαετία διαμορφώνεται ο κύκλος της πρώτης υποδοχής του συμβολισμού στην Ελλάδα. Συγκροτείται μία ποιητική ομάδα με πρωτεργάτη τον Κωστή Παλαμά και συνοδοιπόρους τους Κωνσταντίνο Χατζόπουλο, Δημήτρη Χατζόπουλο, Ι. Ν. Γρυπάρη, Παύλο Νιρβάνα, Γιάννη Καμπύση, Λάμπρο Πορφύρα και άλλους λογοτέχνες με μικρότερη επιρροή. Ο ρόλος αυτής της πρώτης συμβολιστικής κίνησης ή αλλιώς του πρώιμου συμβολισμού στην Ελλάδα είναι μείζονος σημασίας, καθώς αποτελεί μία ενδιάμεση κριτική και ποιητική παρέμβαση ανάμεσα στη γενιά του 1880 και τη γενιά του 1920, θέτει τις βάσεις για τη διάχυση του συμβολισμού στην Ελλάδα, αφήνει κληρονόμους τους νεοσυμβολιστές ποιητές της γενιάς του 1920 που κατανοούν βαθύτερα τα συμβολιστικά προτάγματα και ανοίγει τον δρόμο για την εμφάνιση και την καθιέρωση του ελληνικού μοντερνισμού. Η διατριβή καλύπτει ένα ζητούμενο της νεοελληνικής γραμματείας που είναι η ύπαρξη μιας πρώτης συμβολιστικής κίνησης κατά τη διάρκεια της δεκαετίας 1890-1900.

As Symbolism is a complex literary movement, we shall briefly present an overview of its development in Paris, the principles in its 1886 Manifesto, and its relationship with contemporary literary movements. The purpose of this theoretical overview to Symbolism is to outline its main ideas and features, focusing on the way and stages in which these were received and perceived in the Greek literary scene. The current study concentrates on the discussion conducted during the early appearances of Symbolism in Athens (1890-1900). It draws information from historical and social circumstances, as well as from the first poems and critical texts on Symbolism as published in local press. The terms used in this thesis have been coined by the Greek “First Circle of Symbolism”, of which Kostis Palamas was a leading figure, along with Konstantinos Chatzopoulos, Dimitris Chatzopoulos, I. N. Griparis, Pavlos Nirvanas, Giannis Kampisis and Lampros Porfiras, among others. The role of this Early Symbolism literary group is of great significance as it has achieved a critical literary intervention between the 1880-1920, paving the way for the spread of Symbolism in Greece. Moreover, this group has passed down the Symbolism principles to the 1920s Post-Symbolists, and it set the foundations for the establishment of Greek Modernism.