Ποινές στερητικές της ελευθερίας: μέσον τιμωρίας ή σωφρονισμού; Μια προσέγγιση βασισμένη στην αποκαταστατική δικαιοσύνη 

Abstract

Αντικείμενο της παρούσας διπλωματικής εργασίας θα αποτελέσει η ανάλυση των εφαρμοσθείσων θεωριών σχετικά με τις στερητικές της ελευθερίας ποινές. Ειδικότερα, η έρευνα και η ανάλυση, της παρούσας, θα επικεντρωθεί στη φύση των εν λόγω ποινών και στο τι επιδιώκεται κατά την επιβολή τους. Περαιτέρω, η παρούσα διπλωματική, μέσα από την ανάλυση, αποσκοπεί στην αποδόμηση των ποινών που τυγχάνουν εφαρμογής σήμερα επιδιώκοντας, παράλληλα, την διεύρυνσή τους με στόχο την διερεύνηση και/ή εξέταση και/ή την ενδεχόμενη δόμηση ενός ανθρωποκεντρικού μοντέλου δικαιοσύνης, βασισμένο στις επιταγές της αποκαταστατικής δικαιοσύνης. Ειδικότερα, για την επίτευξη του ως άνω αναφερόμενου σκοπού, η εν λόγω ερευνητική ανάλυση, θα επικεντρωθεί στην αντιπαραβολή του τιμωρητικού και του σωφρονιστικού χαρακτήρα των στερητικών της ελευθερίας ποινών. Παρόλη την διεύρυνση του πνεύματος στις σύγχρονες κοινωνίες παρατηρείται ότι η προσέγγιση του εγκλήματος, δεν έχει απωλέσει την αυστηρά τιμωρητική υφή της, καθότι δίδεται περισσότερη έμφαση στην μομφή του δράστη διά μέσω της τιμωρίας του, παρά στον σωφρονισμό του για να καταστεί δυνατή η μετέπειτα επανένταξή του στο κοινωνικό σύνολο αποτρέποντας τον από οποιαδήποτε παρόμοια και/ή άλλη παραβατική συμπεριφορά. Κατά την αποδόμηση των δύο εκφάνσεων των στερητικών της ελευθερίας ποινών, θα αναλυθεί η βασική επιδίωξη της ποινικής δίκης, ήτοι η αποτροπή του κοινού από παραβατικές συμπεριφορές, από τη μία, και ο σωφρονισμός, - ή ακόμα και διαπαιδαγώγηση του δράστη και/ή των ατόμων που παρουσιάζουν παραβατικές συμπεριφορές, από την άλλη, ούτως ώστε να αποτρέπονται από την επανάληψη οποιασδήποτε περαιτέρω παραβατικής πράξης ή/και συμπεριφοράς. Απόρροια των ως άνω είναι, η ανάγκη για εξεύρεση εναλλακτικών λύσεων στις ποινικές κυρώσεις με την αποκαταστατική δικαιοσύνη ως το προτεινόμενο μοντέλο επίλυσης των ως άνω ζητημάτων. Θα επιχειρηθεί επομένως, στο πλαίσιο της παρούσας διπλωματικής εργασίας, να γίνει μια ενδελεχής ανάλυση του κατά πόσο η αποκαταστατική δικαιοσύνη δύναται να αποτελέσει ένα μοντέλο εναλλακτικής λύσης, αλλά και εν γένει μια ολοκληρωμένη πρόταση για την αντιμετώπιση και/ή αποτροπή της εγκληματικότητας. Περαιτέρω, θα γίνει αναφορά στις βασικές επιδιώξεις της αποκαταστατικής δικαιοσύνης και των συστημάτων που έχουν αναπτυχθεί. Θα επισημανθούν τόσο τα πλεονεκτήματα της εφαρμογής του εν λόγω μοντέλου δικαιοσύνης αλλά και οι προβληματισμοί που ανακύπτουν. Εν κατακλείδι, πρόθεση είναι, στην παρούσα εργασία, να αποκρυσταλλωθούν οι κυριότερες επιδιώξεις των επιβληθεισών ποινών, αντιπαραβάλλοντας την τιμωρία με τον σωφρονισμό μέσω της προσέγγισης της αποκαταστατικής δικαιοσύνης.