Το κομματικό σύστημα στην Κύπρο 1878-1931: συγκρότηση και ιδιομορφίες

Abstract

Ο βασικός στόχος της διατριβής είναι η διερεύνηση και η ερμηνεία των διαδικασιών και των κοινωνικών διαιρετικών τομών που αποτέλεσαν τις προϋποθέσεις για τη δημιουργία του κυπριακού κομματικού συστήματος. Κεντρική υπόθεση εργασίας της διατριβής είναι ότι την περίοδο αυτή συγκροτείται σταδιακά η βάση για ένα πρώιμο κομματικό σύστημα στην Κύπρο με κυρίαρχο άξονα αντιπαράθεσης το εθνικό (αντιαποικιακό) ζήτημα, το οποίο προκάλεσε συγκρούσεις και εντάσεις τόσο απέναντι στην αποικιακή Αρχή όσο και μεταξύ των κυπριακών πολιτικών δυνάμεων. Η διατριβή χωρίζεται σε δύο μέρη. Το πρώτο μέρος επικεντρώνεται στην ανάλυση των συνθηκών και προϋποθέσεων που συνέβαλαν στη σταδιακή εδραίωση της παρουσίας των πολιτικών κομμάτων. Εξετάζονται, έτσι, η ανάδυση της αστικής και της εργατικής τάξης, ο ρόλος της κυπριακής Εκκλησίας, η επίδραση του αποικιακού πλαισίου κατοχής στις μορφές εκπροσώπησης και διεκδίκησης, η εμφάνιση της πολιτικής ιδεολογίας του εθνικισμού και το αντιπροσωπευτικό σύστημα εκπροσώπησης που καθιερώθηκε. Το δεύτερο μέρος επικεντρώνεται στην κινητοποίηση των δύο βασικών διαιρετικών τομών στην κυπριακή κοινωνία: η εθνική/αντι-αποικιακή και η ταξική. Ταυτόχρονα, μελετούνται και οι αντίστοιχοι φορείς που οργάνωσαν αυτή την αντιπαράθεση και την εξέφρασαν στο πολιτικό επίπεδο. Το θεωρητικό πλαίσιο που ακολουθεί η παρούσα διερεύνηση είναι η κοινωνιολογικού χαρακτήρα θεωρία των διαιρετικών τομών των Lipset και Rokkan. Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, οι κοινωνικές διαιρέσεις βρίσκουν εκπροσώπηση στο πολιτικό επίπεδο μέσω του ρόλου και της δράσης των οργανωμένων κομματικών σχηματισμών. Η χρονική απόσταση από τα γεγονότα που διερευνώνται, η δυσκολία εξεύρεσης επιζώντων της περιόδου για συνεντεύξεις και η έλλειψη ποσοτικών στοιχείων, εκτός από τις πληθυσμιακές απογραφές, παραπέμπουν στη χρήση ποιοτικών εργαλείων και μεθόδων συλλογής και ανάλυσης των δεδομένων. Έτσι, έγινε επισταμένη ανάλυση εφημερίδων της εποχής, μελέτη της δευτερογενούς βιβλιογραφίας, καθώς και κομματικών διακηρύξεων και άλλων εγγράφων.

The main purpose of the thesis is to examine and explain the processes and the cleavages through which the foundations of the party system in Cyprus were laid in the late 19th and early 20th century. The main hypothesis of the thesis is that during this period we detect the formation of a premature party system in the country revolving around the anti-colonial (ethnic) and class cleavages; the former being the dominant. The thesis is divided into two parts. The first one examines the preconditions and the environment in which the party system in Cyprus arose, and the second part the organizational mobilization of certain cleavages which resulted in political forms of representation. The theoretical framework is largely based on the cleavage theory taking into account all subsequent critics pointed to it and most importantly assigning the political actor (parties and organizations) a crucial role. The time lag between today and the period under study, the difficulty in finding anyone that actually lived the events to be surveyed, the lack of quantitative data other than the population censuses, and the exploratory nature of the study are variables pointing to the use of qualitative tools in data collection and analysis. Therefore, to seek answers to our research questions we relied heavily on secondary literature, indexing of relevant newspapers of the period, party manifestos and declarations. Through this project we anticipate to shed light on the structure of the party competition in Cyprus at the time. What is more, a careful and thorough examination of the data reveals that many of the issues and controversies of today are rooted in the tumultuous period under study.