Νοητικά ρήματα και λειτουργία της μνήμης σε παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες στη γλώσσα και τυπικώς αναπτυσσόμενα παιδιά

Abstract

Η ειδική δυσκολία στη γλώσσα ή αναπτυξιακή δυσφασία (Specific Language Impairment, SLI) αφορά σε παιδιά που αποτυγχάνουν να αναπτύξουν γλώσσα του εξελικτικού επιπέδου της ηλικίας τους, μολονότι φαινομενικά οι άλλες όψεις της γνωστικής τους ικανότητας αναπτύσσονται κατά τυπικό τρόπο. Εξ ορισμού θεωρείται ότι αυτά τα παιδιά έχουν φυσιολογική μη λεκτική ευφυΐα, δεν έχουν φανερές ακουστικές, συναισθηματικές, γνωστικές ή νευρολογικές ανεπάρκειες κι ότι γενικά καθυστερούν να μιλήσουν. Η σύγχρονη έρευνα δείχνει ότι τα παιδιά με ειδική δυσκολία στη γλώσσα (ΕΔΓ) παρουσιάζουν ανεπάρκειες σε διάφορες όψεις της έκφρασης ή κατανόησης της γλώσσας, όπως είναι η φωνολογία, η μορφολογία και η σύνταξη. Στα πλαίσια της παρούσας έρευνας 50 παιδιά με ΕΔΓ συγκρίθηκαν με 50 τυπικώς αναπτυσσόμενα παιδιά (ΤΑΠ) και 48 νέους ενήλικες όσον αφορά στην κατανόηση νοητικών ρημάτων και στη μνημονική τους λειτουργία. Τα παιδιά με ειδική δυσκολία εξισώθηκαν με τα τυπικώς αναπτυσσόμενα παιδιά ως προς τη λεκτική τους ευφυΐα και την ηλικία. Πέντε μετρήσεις μνήμης και πέντε μετρήσεις που αφορούσαν στο σημασιολογικό πεδίο νοητικών καταστάσεων διαβαθμισμένης συνθετότητας χορηγήθηκαν στις δύο ομάδες παιδιών και στην ομάδα των νέων ενηλίκων. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η μνήμη των παιδιών με ΕΔΓ δυσλειτουργεί τόσο στο φωνολογικό όσο και στο επίπεδο της μακρόχρονης μνήμης. Η κατανόηση του σημασιολογικού πεδίου νοητικών καταστάσεων είναι περιορισμένη στα παιδιά με ΕΔΓ συγκριτικά προς την ομάδα των ΤΑΠ. Από όλες τις μετρήσεις της έρευνας, οι μετρήσεις της σημασιολογικής μνήμης και των ψευδολέξεων φαίνεται ότι έχουν τη μεγαλύτερη ισχύ ως δείκτες διάκρισης των παιδιών με ΕΔΓ από την ομάδα των ΤΑΠ. Από εξελικτικής απόψεως φαίνεται ότι, ενώ η σημασιολογική γνώση σχετικά με τα νοητικά ρήματα συνεχίζει να αναπτύσσεται σε όλη τη διάρκεια των σχολικών χρόνων και στις δύο ομάδες παιδιών, η μνήμη δυσλειτουργεί στην ομάδα των παιδιών με ΕΔΓ. Επίσης, τα δεδομένα δείχνουν ότι ενώ η ομάδα των ΤΑΠ προσεγγίζει τους νέους ενήλικες τόσο από απόψεως μνημονικών επιδόσεων όσο και κατανόησης και παραγωγής νοητικών ρημάτων, η ομάδα των παιδιών με ΕΔΓ απέχει πολύ από το εξελικτικό πρότυπο των ενηλίκων στη λειτουργία της μνήμης και της γλώσσας. Η παρούσα έρευνα δείχνει ότι οι διαφορές μεταξύ τυπικώς αναπτυσσομένων παιδιών και παιδιών με ειδική δυσκολία στη γλώσσα είναι ποσοτικές μάλλον παρά ποιοτικές.

Children with Specific Language Impairment (SLI) exhibit a significant deficit in language ability, although they do not show clear evidence of other type of problems (sensory, neurological, emotional or social) that might contribute to their language difficulties. In the present study 50 children with SLI were compared with 50 Typically Developing Children (TDC) and 48 young adults with regard to comprehension and production of mental verbs and their memory ability. The children with SLI differed from the TDC in verbal intelligence while nonverbal intelligence and chronological age were controlled. A test battery of ten tasks was used in the three groups to measure memory ability (five tasks) and comprehension and production of a number of mental verbs (five tasks). The results have shown that children with SLI performed significantly lower compared with TDC on both memory and mental verb tasks. Especially, the findings suggest that skills of phonological and long-term memory of children with SLI are impaired. Also, comprehension of semantics and production of mental verbs lagged behind performance by TDC. It is also noted that measures concernig working memory and long-term memory ability appeared to be the best markers discriminating children with SLI comparing with TDC, according to Logistic Regression and Discriminant Analyses. With regard to developmental trajectory followed by the two age subgroups within the main SLI group the results suggest that the younger SLI children continue to develop concerning the semantics of mental verbs although slower than the older SLI children but memory ability does not, when the age effect is partialled out. In contrast, the developmental pattern of the younger TDC subgroup both in mental verbs and memory ability, working and long-term, is affected by their chronological age. Overall, the data have indicated that the developmental trajectory of the SLI group of children in memory ability and mental verb acquisition is distinctively different from that of TDC, the latter group develops in a way that is similar to the pattern displayed by the group of young adults. Despite these differences, use of structural equation modeling demonstrated that the differences mentioned are of a quantitative rather than of a qualitative nature.