Executive, motivational and emotional characteristics related to ADHD, ODD and CD symptoms

Abstract

Η παρούσα διατριβή εξέτασε τα εκτελεστικά, συναισθηματικά χαρακτηριστικά και τους παράγοντες που κινητοποιούν τη συμπεριφορά σε σχέση με τα συμπτώματα της Διαταραχής Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) και της Εναντιωτικής Προκλητικής Διαταραχής/Διαταραχής Διαγωγής (ΕΠΔ/ΔΔ), ώστε να απαντήσει σε ερωτήματα σε σχέση με τις ομοιότητες και τις διαφορές τους. Οι τρεις μελέτες που αποτελούν τη διατριβή περιλάμβαναν παιδιά από την κοινότητα που αξιολογήθηκαν και φάνηκαν να έχουν συμπτώματα ΔΕΠΥ, ΕΠΔ και ΔΔ. Οι συμμετέχοντες τοποθετήθηκαν σε δύο κλινικές ομάδες (ΕΠΔ/ΔΔ και ΔΕΠΥ-ΕΠΔ/ΔΔ) και την ομάδα ελέγχου. Η διασπαστική τους συμπεριφορά εξετάστηκε, επίσης, ως ένα συνεχές από την τυπική έως τη μη τυπική συμπεριφορά. Στα παιδιά χορηγήθηκαν νευροψυχολογικά έργα μέσω του υπολογιστή και αυτο-αναφορές, και οι ψυχοφυσιολογικές τους αντιδράσεις καταγράφηκαν ενόσω συμμετείχαν σε δύο πειραματικά έργα. Τα αποτελέσματα της Μελέτης 1 υποστήριξαν εκτελεστικές δυσκολίες και για τις δύο ομάδες συμπτωμάτων και ειδικά για τα παιδιά με συμπτώματα ΔΕΠΥ. Συγκεκριμένα, βρέθηκαν δυσκολίες στη γνωστική ευελιξία και στην εργαζόμενη μνήμη. Τα συμπτώματα ΔΕΠΥ μπορούσαν να προβλεφθούν καλύτερα από τις εκτελεστικές μετρήσεις σε σύγκριση με τα συμπτώματα ΕΠΔ/ΔΔ. Τα συμπτώματα διασπαστικής συμπεριφοράς και οι εκτελεστικές δυσκολίες μπορούσαν να προβλεφθούν εν μέρει από μια ελαφρώς χαμηλότερη γνωστική ικανότητα και από συνυπάρχουσες συναισθηματικές και αγχώδεις δυσκολίες. Συζητήθηκε ότι βασικές δυσκολίες στην προσοχή μπορεί να εξηγήσουν τις εκτελεστικές δυσκολίες. Τα αποτελέσματα της Μελέτης 2 επιβεβαίωσαν τα αποτελέσματα της Μελέτης 1 για την ύπαρξη εκτελεστικών δυσκολιών και στις δύο κλινικές ομάδες. Επίσης, προβλήματα προσοχής, δηλαδή προβλήματα επαγρύπνησης και εγρήγορσης υποστηρίχθηκαν και για τις δύο ομάδες. Οι αμοιβές φάνηκαν να έχουν θετική επίδραση στη γνωστική επίδοση των παιδιών με συμπτώματα ΔΕΠΥ. Αυτό το αποτέλεσμα υποστήριξε την ύπαρξη ενός ισχυρού Συστήματος Ενεργοποίησης Συμπεριφοράς για τα παιδιά με ΔΕΠΥ. Το ίδιο μπορεί να υποστηριχθεί και για τα παιδιά με ΕΠΔ/ΔΔ. Ωστόσο, η παρουσία των αμοιβών δεν οδήγησε σε βελτιωμένη επίδοση. Η Μελέτη 2 δεν επιβεβαίωσε προηγούμενα ευρήματα για μειωμένη καταστολή του αντανακλαστικού του αιφνιδιασμού σε παιδιά με ΔΕΠΥ κατά τη διάρκεια της συνθήκης προσοχής σε σύγκριση με τη συνθήκη μη προσοχής, αλλά σε παιδιά με ΕΠΔ/ΔΔ, υποστηρίζοντας προβλήματα προσοχής σε αυτή την ομάδα παιδιών. Επίσης, τα αποτελέσματα υποστήριξαν ότι η αμοιβή αύξησε την καταστολή του αντανακλαστικού του αιφνιδιασμού σε όλες τις ομάδες. Ωστόσο, η έρευνα δεν υποστήριξε προηγούμενα ευρήματα για αυξημένο καρδιακό ρυθμό κατά τη διάρκεια της συνθήκης της αμοιβής στα παιδιά με ΔΕΠΥ. Η Μελέτη 3 υποστήριξε ότι τα παιδιά με συμπτώματα ΔΕΠΥ και ΕΠΔ/ΔΔ έχουν κοινές και διαφορετικές συναισθηματικές αντιδράσεις σε ερεθίσματα με συναισθηματικό περιεχόμενο. Και οι δύο ομάδες συμπτωμάτων μπορούσαν να προβλεφθούν από αυξημένο καρδιακό ρυθμό κατά τη διάρκεια ερεθισμάτων χαράς, υποστηρίζοντας ισχυρές αντιδράσεις σε ευχάριστα ερεθίσματα. Επίσης, μειωμένος καρδιακός ρυθμός ως αντίδραση σε φοβικά ερεθίσματα μπορούσε να προβλέψει και τις δύο ομάδες συμπτωμάτων, υποστηρίζοντας προηγούμενα ευρήματα για απουσία φόβου στα παιδιά με διασπαστικές συμπεριφορές. Επιπρόσθετα, αυξημένη μεταβλητότητα στον καρδιακό ρυθμό προέβλεπε και τις δύο ομάδες συμπτωμάτων, υποστηρίζοντας αυξημένη ικανότητα ρύθμισης των συναισθημάτων. Όσον αφορά τις διαφορές, χαμηλότερα επίπεδα αγωγιμότητας δέρματος σε διάφορες συναισθηματικές συνθήκες μπορούσαν να προβλέψουν τα συμπτώματα ΔΕΠΥ, υποστηρίζοντας μια γενική υπο-δραστηριότητα σε συναισθηματικά ερεθίσματα, ενώ τα παιδιά με ΕΠΔ/ΔΔ φάνηκε να έχουν δυσκολίες στην αντίδρασή τους στα αρνητικά ερεθίσματα. Τα αποτελέσματα και από τις τρεις μελέτες εισηγήθηκαν ότι οι ομοιότητες μεταξύ ΔΕΠΥ και ΕΠΔ/ΔΔ μπορούν να εξηγήσουν τη μεταξύ τους συννοσηρότητα και το κοινό αναπτυξιακό μονοπάτι που φαίνεται να ακολουθούν. Συζητήθηκαν οι περιορισμοί και έγιναν εισηγήσεις για περαιτέρω έρευνα.

The present dissertation examined the executive, motivational and emotional characteristics related to Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) and Oppositional Defiant Disorder/Conduct Disorder (ODD/CD) symptoms in order to answer to questions regarding their shared similarities and differences. The dissertation consists of three studies that involved children from the community who were assessed and found to exhibit ADHD, ODD and CD symptoms. Participants were allocated to two clinical groups (ODD/CD and ADHD-ODD/CD) and the control group. Their disruptive beharior was also examined as a continuum from normal to abnormal. Participants were administered a battery of computerized neuropsychological tests and self-reports and their psychophysiological reactivity was recorded while they engaged in two experimental paradigms. Results in Study 1 supported executive deficits for both clusters of symptoms and especially for the children with ADHD symptoms. Specifically, cognitive flexibility and working memory deficits were found. ADHD symptoms could be better predicted by the executive measures of the study than ODD/CD symptoms. Disruptive symptoms and executive deficits could be partly explained by a mild lower cognitive ability and by coexisting emotional and anxiety difficulties. It was discussed that primary deficits in attention could underlie other executive deficits. Results in Study 2 replicated the findings of the first study about executive difficulties in both clinical groups. Attention problems, i.e., vigilance and alertness were also supported for both groups. Rewards were found to have a positive effect on the cognitive performance of children with ADHD. This result suggested a strong Behavior Inhibition System among ADHD children. The same result could be supported for children with ODD/CD symptoms as well, but the presence of rewards did not lead to improved performance. The study did not replicate previous evidence about diminished prepulse inhibition of startle reflex in children with ADHD during attended but not ignored prestimuli, but for children with ODD/CD symptoms, indicating attention problems in this group of children. Also, results supported that rewarding enhanced prepulse inhibition in all groups. However, the study did not replicate previous evidence about increased heart rate in ADHD children during the reward condition. Study 3 found that children with ADHD and ODD/CD symptoms have shared and differential emotional responses to affective stimuli. Both clusters of symptoms could be predicted by increased heart rate during joy stimuli suggesting strong physiological responses to pleasant stimuli. Also, decreased heart rate in response to fear stimuli was found for both clusters of symptoms supporting existing evidence about fearlessness in disruptive children. Moreover, increased heart rate variability could predict both clusters of symptoms indicating over-regulation of emotion. As far as their differences are concerned, lower skin conductance level across emotional conditions could predict ADHD symptoms, suggesting a general hyporeactivity to affective stimuli, whereas, children with ODD/CD were found to have difficulties in their negative valence system. Results from the three studies suggested that the similarities found between ADHD and ODD/CD can explain their comorbidity and the common developmental pathway they seem to follow. The limitations of the study and suggestions for further research were discussed.