Η τουρκική πολιτική στην Κύπρο από το 1923 εως το 1960 και οι βασικοί εσωτερικοί και εξωτερικοί παράγοντες διαμόρφωσης της

Abstract

Με τη συνθήκη της Λωζάνης το 1923 και τη μετέπειτα ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας, η επίσημη πολιτική υπό τον Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ βασίστηκε στη συγκρότηση ενός τουρκικού έθνους-κράτους και περιορίστηκε εντός των νέων εθνικών συνόρων. Η σύγχρονη Τουρκία εκδήλωσε, για πρώτη φορά στη μετακεμαλική περίοδο, έντονο ενδιαφέρον για μια πρώην οθωμανική κτήση στην περίπτωση της Κύπρου κατά τη δεκαετία του ‘50. Μέχρι σήμερα, η επιστημονική έρευνα επικεντρώνεται στους εξωτερικούς παράγοντες διαμόρφωσης αυτής της διεκδικητικής τουρκικής πολιτικής στην Κύπρο. Ως οι κύριοι, λοιπόν, παράγοντες διαμόρφωσης αυτής της μετακεμαλικής διεκδικητικής πολιτικής προβάλλονται περισσότερο οι εξωτερικοί, με βασικότερο το ρόλο του Ηνωμένου Βασιλείου στην αναβάθμιση της Τουρκίας ως παίκτη στο κυπριακό. Η συγκεκριμένη μελέτη επεκτείνεται και στους εσωτερικούς παράγοντες που επηρέασαν τη διαφοροποίηση της στάσης της Τουρκίας στην Κύπρο, η οποία στην αρχή (1923 - 1954) χαρακτηριζόταν από μια σχεδόν πλήρη αδιαφορία, ενώ στη συνέχεια (1955 - 1960) μετατράπηκε σε μια πλήρη εμπλοκή και δυναμική διεκδίκηση της νήσου. Η μελέτη εξηγεί, ακριβώς, το πώς το κυπριακό μετατράπηκε τη δεκαετία του ‘50 σε βασικό εθνικό ζήτημα της Τουρκίας επηρεάζοντας άμεσα τη στάση της τουρκικής κοινής γνώμης και κατ’ επέκταση την πολιτική της τουρκικής κυβέρνησης. Πέραν από τα πιο πάνω, η παρούσα μελέτη διευρύνει την ανάλυση των εξωτερικών παραγόντων διαφοροποίησης της τουρκικής πολιτικής εμβαθύνοντας την έρευνα σε αμερικανικό αρχειακό υλικό και κατ’ επέκταση στον αμερικανικό ρόλο κατά την κρίσιμη περίοδο 1955 - 1960. Τέλος, μέσα από τη μελέτη των βιογραφικών των βασικών πρωταγωνιστών της περιόδου, η συγκεκριμένη μελέτη παρουσιάζει μια πιο άμεση και συνάμα ανθρώπινη πτυχή του κυπριακού ζητήματος κατά την πρώτη κρίσιμη φάση του.

With the signing of the Lausanne Treaty in 1923 and the subsequent founding of the Turkish Republic, the new Turkish leader Mustafa Kemal Ataturk’s main objective was the creation of a Turkish nation-state with defensible borders. Thus, his political aims were confined within the borders of the new state. During the post-kemalist era, Turkey showed for the first time interest in old Ottoman territories in the case of Cyprus. Until today, scholar research concentrated on the external factors, which determined the Turkish policy transformation in Cyprus. Special emphasis was given on the role of the United Kingdom in upgrading Turkey as a major player in the Cyprus question. This study expands on the internal factors that influenced the clear change in Turkey’s stance towards Cyprus, which at the beginning was indifferent (1923 - 1954), to say the least, but later evolved into a dynamic assertion of the island (1955 - 1960). The study explains why the Cyprus question was elevated during the ‘50s into a national cause, thus influencing both public opinion and subsequently the Turkish government’s stance on the issue. Moreover, this study expands scholar research on other external factors that crucially influenced Turkey’s stance on Cyprus. More specifically, through the study of U.S. archives of the important period of 1955 - 1960, it analyses the American government’s crucial role and influence on Turkey’s policy regarding Cyprus. Finally, the study examines the biographies of Cyprus question protagonists and seeks to present a more direct and also humane aspect of the Cyprus question during the initial period of 1923 - 1960.