Διερεύνηση των αναγνωστικών δυσκολιών μέσω γνωστικών και ηλεκτροφυσιολογικών μετρήσεων σε μία γλώσσα με διαφανές ορθογραφικό σύστημα

Abstract

Τα τελευταία είκοσι περίπου χρόνια παρατηρείται μία σημαντική αύξηση των ερευνών που εξετάζουν την επίδραση διαφόρων γνωστικών δεξιοτήτων στην ανάπτυξη της αναγνωστικής ικανότητας και την ερμηνεία συναφών αδυναμιών. Γενικά, τα ευρήματα συγκλίνουν στο ότι η φωνολογική επίγνωση, η ταχεία ονομασία ερεθισμάτων, η ορθογραφική επεξεργασία και σχετικές λειτουργίες επεξεργασίας πληροφοριών (όπως η διαδοχική και ταυτόχρονη επεξεργασία) λειτουργούν ως αξιόπιστοι δείκτες για τη διάκριση ομάδων φτωχών και ικανών αναγνωστών. Παρόλα αυτά, οι περισσότερες έρευνες που μελετούν τις επιδόσεις των φτωχών αναγνωστών στις γνωστικές αυτές λειτουργίες έχουν εστιαστεί κυρίως σε δεδομένα που προκύπτουν από σχετικές συμπεριφορικές μετρήσεις με έμφαση στο χρόνο αντίδρασης και την ακρίβεια εκτέλεσης των έργων από την πλευρά των υποκειμένων. Οι μετρήσεις αυτές, όμως, παρέχουν πληροφορίες μόνο για το στάδιο εξόδου μετά το πέρας της επεξεργασίας και όχι πληροφορίες σχετικές με τη διαδικασία εκτέλεσης ενός έργου. Για το σκοπό αυτό, η παρούσα έρευνα εξέτασε κατά πόσο υπήρχαν διαφορές στην καταγραφή των προκλητών δυναμικών και των οφθαλμικών κινήσεων των φτωχών και ικανών αναγνωστών, εξισωμένων ως προς τη χρονολογική και την αναγνωστική ηλικία, κατά τη συμμετοχή σε διάφορες εργαστηριακές μετρήσεις που αξιολογούσαν τη φωνολογική επίγνωση, την ταχεία ονομασία ερεθισμάτων, την ορθογραφική επεξεργασία, την αναγνωστική ικανότητα και τη σειριακή και ταυτόχρονη επεξεργασία πληροφοριών. Στην παρούσα έρευνα έλαβαν μέρος εξήντα (60) συμμετέχοντες (εύρος ηλικιών από 7.70 χρονών μέχρι 12.08 χρονών· Κορίτσια=24) με μητρική γλώσσα την Ελληνική, διαμορφώνοντας τέσσερις ισάριθμες ομάδες: (α) την ομάδα των συμμετεχόντων με αναγνωστικές δυσκολίες που φοιτούσαν στη Γ΄ τάξη, (β) την ομάδα των συμμετεχόντων με αναγνωστικές δυσκολίες που φοιτούσαν στη Στ΄ τάξη (γ) την ομάδα τυπικά αναπτυσσόμενων αναγνωστών που φοιτούσαν στη Γ΄ τάξη και (δ) την ομάδα τυπικά αναπτυσσόμενων αναγνωστών που φοιτούσαν στη Στ΄ τάξη. Οι συμμετέχοντες με αναγνωστικές δυσκολίες που φοιτούσαν στη Στ΄ τάξη εξισώθηκαν με την ομάδα των τυπικά αναπτυσσόμενων αναγνωστών Γ΄ τάξης και ως προς την αναγνωστική ηλικία. Οι πολλαπλές αναλύσεις διακύμανσης έδειξαν σημαντικές διαφορές μεταξύ των συμμετεχόντων με αναγνωστικές δυσκολίες που φοιτούσαν στις δύο τάξεις και των τυπικά αναπτυσσόμενων αναγνωστών στον αριθμό και τη διάρκεια των οφθαλμικών κινήσεων του έργου ταχείας ονομασίας ερεθισμάτων, ταυτόχρονης και ορθογραφικής επεξεργασίας, υποδεικνύοντας ότι οι συμμετέχοντες με αναγνωστικές δυσκολίες ακολουθούν μία διαφορετική στρατηγική για την ανάκληση γραμμάτων, την αναγνώριση λέξεων και την επιλογή εικόνων που ταιριάζουν με τα ακουστικά ερεθίσματα. Επιπρόσθετα, σημαντικές διαφορές παρατηρήθηκαν κυρίως μεταξύ των συμμετεχόντων που φοιτούσαν στη Γ΄ τάξη στην έκλυση των διαφόρων κυματομορφών κατά την εκτέλεση του έργου αφαίρεσης φωνήματος και του αναγνωστικού έργου, υποδεικνύοντας ότι οι συμμετέχοντες με αναγνωστικές δυσκολίες αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες τόσο στην πρόσβαση και ανάκληση των φωνολογικών πληροφοριών, όσο και στην αποκωδικοποίηση και επεξεργασία του συνδυασμού των γραμμάτων που βλέπουν στην οθόνη. Τα ευρήματα της παρούσας έρευνας μπορούν να συμπληρώσουν τα δεδομένα που προέρχονται από τις παραδοσιακές συμπεριφορικές μετρήσεις σε αναφορά με τη σχέση των διαφόρων γνωστικών δεξιοτήτων και των αναγνωστικών δυσκολιών και να αξιοποιηθούν για την ανάπτυξη και εφαρμογή παρεμβατικών προγραμμάτων βασισμένων σε συγκεκριμένες αδυναμίες που αντιμετωπίζουν σε κάθε ηλικία οι φτωχοί αναγνώστες.

During the last two decades, an increasing number of studies investigates various cognitive and linguistic skills as predictors of success and failure in reading. In general, the findings conclude in that phonological awareness, rapid naming, orthographic processing and specific information processing functions, such as simultaneous and successive processing, operate as reliable predictors distinguishing poor from typical developing readers. The relevant findings derive from studies focusing on the use of behavioral measurements with emphasis on reaction time and accuracy. These measurements, however, provide information only for the output stage following the end of processing and tend to ignore the stage at which information processing occurs. The present study investigated the differences in eye movements and event-related potentials between children with reading difficulties (RD) and controls (chronological and reading age controls) examining their performance on phonological awareness, rapid naming, orthographic processing, simultaneous and successive processing tasks. Sixty (60) Greek-speaking Cypriot students participated in the present study (age range 7.70 to 12.08 years; 24 females), forming four equal groups: (a) a group of Grade 3 children with reading difficulties (RD), (b) a group of Grade 3 typically developing readers (TDRs), (c) a group of Grade 6 children with RD, and (d) a group of Grade 6 TDRs. The Grade 3 TDR group was also used as reading age controls to the Grade 6 children with RD. MANOVA analysis revealed significant differences between RD and TDR groups, in both grades, in the number and the duration of the eye movements (i.e., saccades, fixations, and regressions) for the naming, the simultaneous, and the orthographic processing tasks. These findings indicate that readers of different ability follow dissimilar strategies for retrieving letters, identifying and choosing correctly spelled words, and matching them to specific auditory stimuli. Furthermore, the analysis focusing on the event-related components revealed significant differences between Grade 3 TDRs and their counterparts with RD in phonological awareness. Similarly, the analysis yielded significant differences between RD and TDR groups in both grades in reading, overall indicating that the students with RD face significant difficulties both in retrieving phonological information and in decoding the words presented on the screen. The present findings add to a growing body of evidence showing that mapping the gaze and studying the elicited ERP components of readers of different age and ability, provides significant insights into reading development and reading difficulties. Future research ought to focus on well-validated efforts to align intervention goals with eye movement and ERP outcomes, making progress toward explicit intervention goals.