Κυπριακή Δημοκρατία, 1960-1963 : δικοινοτική συνύπαρξη, λόγος, ετερότητα και πολιτότητα

Abstract

Σε επίπεδο διδακτορικών ερευνών και ειδικά στην ελληνική γλώσσα ελάχιστα έχουν γραφτεί που να εστιάζονται σε πτυχές του Κυπριακού Προβλήματος κατά τα τρία πρώτα χρόνια της Κυπριακής Δημοκρατίας (1960-1963). Ειδικά στο ζήτημα πως ο λόγος συγκροτεί τη γνώση και την πραγματικότητα, πώς διαμορφώνει ταυτότητες και κοινωνικές σχέσεις. Απουσιάζει μια εργασία εξειδικευμένη που να μελετά πώς ο έντυπος λόγος της εποχής, όπως αποτυπώνεται μέσα από την εγχώρια λογοτεχνία, τον ημερήσιο τύπο, τα περιοδικά, τον τύπο ποικίλης ύλης, τα πρακτικά της Βουλής των Αντιπροσώπων ακόμη και τα σχολικά εγχειρίδια, αποδίδει την πρώτη προσπάθεια δικοινοτικής συνύπαρξης στα πλαίσια του Συντάγματος, μέσα από τον τρόπο που συγκροτεί την εικόνα «του εθνικού εταίρου», του Άλλου, και τους τροπισμούς με τους οποίους «ενδύεται» ή «εκδύεται» την Πολιτότητα του. Η παρούσα διδακτορική εργασία πέρα από την ιστορική προσέγγιση και την ανίχνευση του πολιτικού, οικονομικού, εκπαιδευτικού-πολιτιστικού πλαισίου της περιόδου 1960-1963 και των δομικών στοιχείων των συλλογικών ταυτοτήτων της Ελληνικής και της Τουρκικής Κοινότητας, θα επιχειρήσει να καταδείξει πώς ο κάθε λόγος, οι εικόνες και οι λέξεις συγκροτούν τη γνώση και την πραγματικότητα. Μέσα από την επιστράτευση ποικίλων ερευνητικών εργαλείων, όπως της Ανάλυσης Λόγου, της Ανάλυσης Περιεχομένου και της Πολιτισμικής Εικονολογίας, αλλά και του θεωρητικού πλαισίου που συνδέεται με του όρους «Otherness» και «Orientalism» θα αποδομηθούν μύθοι, που ως μετέωρα σημαίνοντα στα πλαίσια του Κυπριακού Προβλήματος επενδύονται με διαφορετικά περιεχόμενα από τις δύο κοινότητες, συμβάλλοντας στην περαιτέρω κατανόηση της πολιτικής κουλτούρας των δύο κοινοτήτων και του Κυπριακού Προβλήματος γενικότερα. Μέσα από ποιοτικό υλικό που αντλήθηκε από κειμενικά είδη του 1960-1963 από άτομα που ζουν «εν ιδεολογία» - δηλαδή σε μια καθορισμένη παράσταση του κόσμου της οποίας «η φαντασιακή παραμόρφωση εξαρτάται από την επίσης φαντασιακή σχέση του ατόμου με τις συνθήκες ύπαρξης του» - η διατριβή φιλοδοξεί να αναδείξει μύθους, να περιγράψει τις παγιωμένες αντιλήψεις του κοινού νου, τις πολιτικές αποτιμήσεις των ιδεολογικών συνεπειών των παγιωμένων αντιλήψεων, των κατασκευών αυτών, συμβάλλοντας περαιτέρω στην κατανόηση του Κυπριακού προβλήματος. Η Πολιτότητα στο κυπριακό συγκείμενο συγκροτείται όχι ως καθολικό δικαίωμα αλλά ως μια ζηλευτή διάκριση και τιμή, ως πολιτικό τάλαντο των εχόντων την πολιτική αρετή, σε συνδυασμό με τη στρατιωτική ιδιότητα και τον πόλεμο ως ύψιστο πολιτικό καθήκον, ως απόλυτα ταυτισμένη με τον κοινοτισμό και ως άμεσα συνυφασμένη με την αρχέγονη ιδέα του αίματος και της καταγωγής. Από την άλλη ο Άλλος εκδύεται την Πολιτότητα λόγω καταγωγής και αίματος, λόγω έλλειψης της αρχής της αλληλεγγύης και της αίσθησης του καθήκοντος, λόγω «φυγομαχίας», λόγω απουσίας του αισθήματος της αιδούς και της ατομικής ηθικής συνείδησης, λόγω παιδείας και διανοητικών ικανοτήτων, λόγω οικονομικού και κοινωνικού status κτλ. Σε κάποιες μεμονωμένες περιπτώσεις συγκροτούνται διαφορετικά περιεχόμενα «μύθων» και καταγράφονται υποτυπώδεις τροπισμοί αποδοχής της Πολιτότητας του Άλλου.

Few doctoral studies undertaken in the Greek language have focused on the Cyprus Problem during the period 1960–1963. This crucial period saw first attempt at bicommunal coexistence under the constitution of the newly independent Republic of Cyprus (1960). The purpose of this thesis is to explore not only the political, economic, educational and cultural context of the period in question, as well as the formation of collective identities among the state’s Greek and Turkish communities, but also to show how discourse, images and words constitute knowledge and reality and construct identities and social realities at this time. The thesis examines how varied forms of media constitute the image of the Other and institutionalize notions of otherness, difference, and citizenship by organizing spheres of inclusion/exclusion with the polity. The analysis proceeds by a close examination of the forms and typologies found in domestic literature, the daily and periodical press, proceedings of the House of Representatives and school textbooks. By deploying a variety of research tools drawn from Discourse analysis, Content analysis and Imagologie, and the theoretical frameworks of «Otherness» and «Orientalism», the thesis demonstrates how myths functioning as floating signifiers are deconstructed and invested with different significations by the Greek and the Turkish communities of Cyprus. It is hoped that this close analysis will contribute to a better understanding of the political culture of the two communities, and the ways by which aspects of this culture have impacted the course of the Cyprus Problem and practices within the polity since those early years of the Republic. Not least these conditions have marked notions of citizenship on the island. In the Cypriot context, citizenship is not deemed a " universal right " but a ''sacred honor'', a political talent that, combined with military activities and war as the highest political mission, is perfectly identified with community, and is closely interwoven with original idea of blood and origin. In this dispensation, the Other is deprived of his citizenship due to not sharing origin or blood, due to lack of solidarity and sense of duty, due to "desertion", due to lack of shame and individual moral conscience, due to education and intellectual abilities, due to economic status and social class etc. In some isolated cases, ''myths'' are invested with different contents and discourse practices accept superficially his citizenship.