Θυματοποίηση : ατομικοί, οικογενειακοί και κοινωνικοί παράγοντες : σύνθετα μοντέλα ρύθμισης-μεσολάβησης για τη σχέση γονικού δεσμού και εσωτερικευμένων συμπτωμάτων

Abstract

Ο σκοπός της παρούσας έρευνας είναι να διερευνήσει το ρόλο ατομικών παραγόντων (ιδιοσυγκρασία αρνητικής διάθεσης και συμπεριφορικής αναστολής και άλλων ατομικών χαρακτηριστικών), του γονικού δεσμού και των σχέσεων με συνομηλίκους στην εμπλοκή του παιδιού και εφήβου σε περιστατικά θυματοποίησής του. Άλλος σημαντικός σκοπός της έρευνας είναι να εξετάσει πως η σχέση του γονικού δεσμού και εσωτερικευμένων συμπτωμάτων επηρεάζεται από μεσολαβητικούς και ρυθμιστικούς παράγοντες, όπως είναι η θυματοποίηση και η ιδιοσυγκρασία. Η έρευνα αποτελείται από μεικτή μεθοδολογία, δηλαδή από ποσοτική και ποιοτική μεθοδολογία. Η ποσοτική φάση περιλαμβάνει 374 παιδιά και εφήβους και τους γονείς τους. Τα παιδιά συμπλήρωσαν τα εξής εργαλεία: το Αναθεωρημένο Ερωτηματολόγιο για τον Εκφοβισμό και Θυματοποίηση του Olweus, την Κλίμακα Θετικής και Αρνητικής Διάθεσης για Παιδιά, το Όργανο Συμπεριφορικής Αναστολής, το Όργανο μέτρησης Γονικού Δεσμού, την Υποκλίμακα Κοινωνικής Αποδοχής και την Υποκλίμακα Στήριξης Καλύτερου Φίλου. Οι γονείς συμπλήρωσαν την Κλίμακα Αξιολόγησης της Συμπεριφοράς των Παιδιών – Γονική Φόρμα. Η ποιοτική φάση της έρευνας περιλαμβάνει 8 παιδιά, τα οποία επιλέχτηκαν τυχαία από την ποσοτική φάση. Τα δεδομένα σε αυτή τη φάση συλλέχθηκαν μέσω μίας ομάδας εστίασης που είχε τη μορφή ημι-δομημένης συνέντευξηΓια τη στατιστική ανάλυση των δεδομένων στην ποσοτική φάση της έρευνας, χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος της πολλαπλής παλινδρόμησης για να εξεταστεί αν η ιδιοσυγκρασία αρνητικής διάθεσης και συμπεριφορικής αναστολής, ο γονικός δεσμός και οι σχέσεις με συνομηλίκους προβλέπουν τη θυματοποίηση παιδιών και εφήβων. Επίσης, χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος process για να χτιστούν σύνθετα μοντέλα ρύθμισης - μεσολάβησης που εξετάζουν τη σχέση γονικού δεσμού και εσωτερικευμένων συμπτωμάτων, με μεσολαβητή τη θυματοποίηση και ρυθμιστικό παράγοντα την ιδιοσυγκρασία. Όσον αφορά την ποιοτική φάση της έρευνας, χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος της θεματικής ανάλυσης. Τα αποτελέσματα της ποσοτικής φάσης της έρευνας έδειξαν ότι η θυματοποίηση προβλέπεται θετικά από την αρνητική διάθεση και τη συμπεριφορική αναστολή, ενώ προβλέπεται αρνητικά από την μητρική και πατρική φροντίδα, μητρική προστασία και σχέσεις με συνομηλίκους. Τα αποτελέσματα της ποιοτικής φάσης της έρευνας συμφωνούν με τα αποτελέσματα της ποσοτικής και εμβαθύνουν ακόμη περισσότερο σε αυτά. Επιπρόσθετα, όμως, αναδεικνύουν και άλλα χαρακτηριστικά του παιδιού που το προϊδεάζουν να αποτελέσει θύμα σχολικού εκφοβισμού, όπως είναι η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η αδυναμία υποστήριξης εαυτού και έκφρασης απόψεως, η χαμηλή επιτυχία, η προκλητικότητα θύματος, η διαφορετικότητα θύματος και η αυστηρή και σωματική τιμωρία από τους γονείς. Επομένως, φαίνεται μέσα από αυτό τον συνδυασμό των μεθοδολογιών ότι χτίζεται ένα πιο σύνθετο και ολοκληρωμένο προφίλ των θυμάτων σχολικού εκφοβισμού. Τέλος, όσον αφορά τη σχέση του γονικού δεσμού και εσωτερικευμένων συμπτωμάτων, τα αποτελέσματα ανέδειξαν σύνθετα μοντέλα ρύθμισης – μεσολάβησης τα οποία υποστηρίζουν τη ρυθμιστική δύναμη της ιδιοσυγκρασίας σε αυτή τη σχέση με μεσολαβητή τη θυματοποίηση. Η συνεισφορά της παρούσας έρευνας θεωρείται σημαντική αφού καλύπτει ένα σημαντικό κενό στη βιβλιογραφία και προσφέρει νέες θεωρητικές γνώσεις για την καλύτερη κατανόηση του θέματος της θυματοποίησης και εσωτερικευμένων συμπτωμάτων στα παιδιά και εφήβους. Επίσης, τα αποτελέσματα της έρευνας είναι χρήσιμα για το σχεδιασμό προγραμμάτων πρόληψης και παρέμβασης σχετικά με την ψυχοκοινωνική και ψυχοσυναισθηματική ενδυνάμωση των παιδιών και εφήβων.

The purpose of this research is to investigate the role of individual factors (temperament of negative affectivity and behavioral inhibition and other individual characteristics), parental bonding and peer relations to the child and adolescent involvement in incidents of victimization. Another important purpose of the research is to examine how the relationship between parental bonding and internalized symptoms is influenced by mediator and moderator factors such as victimization and temperament. The research consists of a mixed methodology, quantitative and qualitative methodology. The quantitative phase includes 374 children and adolescents and their parents. The children completed the following tools: the Revised Olweus Bully/Victim Questionnaire, the Positive and Negative Affect Scale for Children, the Behavioral Inhibition Instrument, the Parental Bonding Instrument, the Social Acceptance Subscale and the Close friend Support Scale, The parents completed the Child Behavior Checklist – Parent Report, CBCL. The qualitative phase of the research includes 8 children, randomly selected from the quantitative stage. The data in this phase were collected through a focus group in the form of a semi-structured interview. For the statistical analysis of data in the quantitative phase of the research, the multiple regression method was used to examine whether the negative affectivity and behavioral inhibition temperament, the parental bonding and peer relations predict the victimization of children and adolescents. Also, the Process method was used to construct complex moderated-mediation models that examine the relationship of parental bonding and internalized symptoms, with victimization as mediator and temperament as moderator. In the qualitative phase of the research, the thematic analysis method was used. The results of the quantitative phase have shown, regards the issue of victimization, that victimization is positively predicted by negative affectivity and behavioral inhibition and negatively predicted by maternal and parental care, maternal protection and peer relations. The results of the qualitative phase agree with the results of the quantitative and deepen them even more. In addition, they also highlight other characteristics of the child-victim, such as low self-esteem, inability to support himself/herself and express his/her opinion, low success, victim provocation, victim diversity and strict and physical punishment from the parents. Therefore, it appears through this combination of methodologies that a more complex and comprehensive profile of school victims is being built. Finally, with regard to the relationship of parental bonding and internalized symptoms, the results have highlighted complex moderated - mediation models that support the moderation effect of temperament in this relationship with victimization as mediator. The contribution of this research is considered important as it covers a significant gap in the literature and offers new theoretical knowledge to better understand the issue of victimization and the relationship of parental bonding and internalized symptoms to children and adolescents. Also, the results of the research are useful for planning prevention and intervention programs regarding the psychosocial and psycho-emotional empowerment of children and adolescents.