Το επαγγελματικό άγχος και η επαγγελματική εξουθένωση των εκπαιδευτικών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα

Abstract

Η συγκεκριμένη έρευνα ασχολήθηκε με την μελέτη κα την διερεύνηση των φαινομένων του εργασιακού άγχους και της επαγγελματικής εξουθένωσης, καθώς επίσης και με την εξέταση της συσχέτισης των δύο φαινομένων στο εργασιακό πλαίσιο των εκπαιδευτικών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε περιοχές της Ελλάδας. Πιο αναλυτικά, ο βασικός στόχος της μελέτης ήταν η εξέταση των επίπεδων επαγγελματικής εξουθένωσης των εκπαιδευτικών της δευτεροβάθμιάς εκπαίδευσης της ελληνικής κοινότητας. Επίσης εξετάστηκαν τα επίπεδα του εργασιακού άγχους που βιώνουν οι εκπαιδευτικοί καθώς και η επίδραση που έχει το εργασιακό άγχος στην εκδήλωση της επαγγελματικής εξουθένωσης των εκπαιδευτικών στο χώρο εργασίας τους. Αρχικά, αναφέρθηκε το φαινόμενο του άγχους, όπως και οι διαφορετικοί ορισμοί, τα είδη του και οι θεωρίες του. Ειδικότερα, έγινε αναφορά της μορφής του άγχους στον εργασιακό χώρο, δηλαδή του εργασιακού άγχους των εκπαιδευτικών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Παρουσιάστηκαν αναλυτικά τα αίτια, τα χαρακτηριστικά και οι επιπτώσεις του άγχους των εργαζομένων στην εκπαίδευση. Μια από τις κύριες επιπτώσεις φάνηκε μέσα από την βιβλιογραφία πώς είναι η επαγγελματική εξουθένωση. Στην συνέχεια της μελέτης αναφέρθηκαν σε πλήρη ανάλυση, οι ορισμοί της επαγγελματικής εξουθένωσης (burnout), οι διάφορες θεωρίες και τα μοντέλα που έχουν αναπτυχθεί για την διερεύνηση του φαινομένου, όπως και τα στάδια εκδήλωσης του, τα χαρακτηριστικά και οι παράγοντες του και οι επιπτώσεις του στους εργαζομένους της σχολικής κοινότητας. Ακόμα έγινε εκτενή αναφορά των παρεμβάσεων οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν προκειμένου να μειωθεί ή να αντιμετωπιστεί τόσο το φαινόμενο της επαγγελματικής εξουθένωσης, όσο και του εργασιακού άγχους. Μέσα από τα ευρήματα της μελέτης φάνηκε πώς η συναισθηματική νοημοσύνη, ως παράγοντας της επαγγελματικής εξουθένωσης, τείνει να σχετίζεται περισσότερο με τους εκπαιδευτικούς οι οποίοι έχουν επαγγελματική προϋπηρεσία σε δευτεροβάθμια σχολεία μεγαλύτερη των δέκα ετών καθώς και με τους εκπαιδευτικούς του γυναικείου φύλου. Αναφορικά με τον παράγοντα της μείωσης των προσωπικών επιτευγμάτων, οι αναλύσεις έδειξαν ότι οι εκπαιδευτικοί οι οποίοι διδάσκουν σε λύκεια μπορεί να εμφανίσουν χαμηλότερα επίπεδα προσωπικών επιτευγμάτων με την ανάλυση του δείγματος να φανερώνει επίσης πώς το εργασιακό άγχος μπορεί να επιδράσει ως παράγοντας μείωσης των προσωπικών επιτευγμάτων και όχι των υπόλοιπων ενδείξεων επαγγελματικής εξουθένωσης, δηλαδή της συναισθηματικής εξουθένωσης και της αποπροσωποποίησης. Επιπλέον, σχετικά με τις αναλύσεις του εργασιακού άγχους των εκπαιδευτικών φάνηκε από τα πορίσματα πώς, ο παράγοντας του φύλου συσχετίζεται με το εργασιακό άγχος με τα δύο φύλα να μην παρουσιάζουν διαφορές στην πιθανότητα εμφάνισης του φαινομένου. Αντίθετα, φάνηκε πώς το είδος διδασκαλίας σχετίζεται με το εργασιακό άγχος, με τα αποτελέσματα να δείχνουν πώς οι εκπαιδευτικοί οι οποίοι διδάσκουν σε τάξεις λυκείου παρουσιάζουν υψηλότερα επίπεδα εργασιακού άγχους σε σύγκριση με τους εκπαιδευτικούς του γυμνασίου. Τέλος, αναφέρθηκε η αναγκαιότητα περαιτέρω μελέτης της συσχέτισης της επαγγελματικής εξουθένωσης και του εργασιακού άγχους, όπως και η διερεύνηση της τάξης διδασκαλίας των εκπαιδευτικών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην ελληνική κοινότητα σε μεγαλύτερο δείγμα εκπαιδευτικών.

This study dealt with the study and investigation of the phenomena of work stress and burnout, as well as with the examination of the correlation of the two phenomena in the work context of secondary school teachers in areas of Greece. In particular, the main objective of the study was to examine the levels of burnout of secondary school teachers in the Greek community. The levels of work-related stress experienced by teachers and the effect of work stress on the manifestation of teachers' professional burnout in their workplace were also examined. Initially, the phenomenon of anxiety was mentioned, as were the different definitions, its types and its theories. In particular, reference was made to the form of stress in the workplace, i.e. the work-related stress of secondary school teachers in Greece. The causes, characteristics and effects of stress on education were presented in detail. One of the main effects was shown through the literature what professional burnout is like. Following the study, the definitions of burnout, the various theories and models developed to investigate the phenomenon, as well as its stages of occurrence, its characteristics and factors and its impact on school community workers, were reported in full analysis. There has also been extensive mention of interventions that can be used to reduce or address both the phenomenon of occupational burnout and work-related stress. The study's findings showed that emotional intelligence, as a factor in professional burnout, tends to be more related to teachers who have professional experience in secondary schools over ten years of age as well as to female teachers. With regard to the factor of reducing personal achievements, analyses have shown that teachers who teach in high schools may experience lower levels of personal achievements by analyzing the sample also showing how work stress can act as a factor in reducing personal achievements rather than other signs of professional burnout, i.e. emotional burnout and depersonisation. In addition, the analyses of teachers' work-related stress were shown by the findings that the gender factor correlates with work-related stress with both sexes showing no differences in the likelihood of developing the phenomenon. On the other hand, it appeared that the type of teaching is related to work-related stress, with the results showing how teachers teaching in high school classrooms have higher levels of work-related stress than high school teachers. Finally, the need for further study of the correlation between occupational burnout and work-related stress was mentioned, as was the investigation of the teaching class of secondary school teachers in the Greek community in a larger sample of teachers.