Making sense of Depression: A study of the representations and experience of depression in the Greek-Cypriot context

Abstract

Πέρα από διαγνωστικός όρος, η κατάθλιψη εμφανίζεται στον καθημερινό λόγο (Rogers & Pilgrim, 2014). Παρότι είναι ένας οικείος και συχνά χρησιμοποιούμενος όρος, έρευνες υποδηλώνουν ότι η έννοια της κατάθλιψης δημιουργεί αμφιθυμία σε ασθενείς, στο κοινό αλλά και στα μέσα μαζικής επικοινωνίας (π.χ., Brijnath & Antoniades, 2018b; Acosta et al., 2013; Hogg, 2011; Kokanović et al., 2013; Rowe et al., 2003; Zhang et al., 2016). Συγκεκριμένα, τα άτομα αμφιταλαντεύονται ανάμεσα σε αναπαραστάσεις της κατάθλιψης ως παθολογική (δηλ. ψυχική ασθένεια) και μη παθολογική εμπειρία. Τα νοήματα που αποδίδονται στην κατάθλιψη διαμορφώνονται από το κοινωνικό πλαίσιο με έναν ενεργό και δυναμικό τρόπο (π.χ., Flick, 2000a; Hsiao et al., 2006; De Mol et al., 2018). Ωστόσο, μέχρι στιγμής, η σχετική βιβλιογραφία έχει βασιστεί κυρίως σε έρευνες που χρησιμοποιούν ποσοτικές μεθόδους και προσεγγίσεις που αγνοούν τον ρόλο πλαισίου. Παράλληλα, υπάρχει έλλειψη ερευνών που να εξετάζουν τα νοήματα που αποδίδονται στην κατάθλιψη και τις διεργασίες που εμπλέκονται στην κατασκευή αυτών των νοημάτων εντός διαφόρων επιπέδων μιας κοινωνίας. Η παρούσα διατριβή είχε ως στόχο να διερευνήσει πώς γίνεται κατανοητή η έννοια και το βίωμα της κατάθλιψης εντός του Ελληνο-Κυπριακού πλαισίου. Χρησιμοποίησε τον κοινωνικό-κονστρουκτιβιστικό φακό της Θεωρίας των Κοινωνικών Αναπαραστάσεων (Moscovici, 2008 [1961]) και μια πολύ-επίπεδη προσέγγιση για να εξετάσει τόσο τα νοήματα που αποδίδονται στην κατάθλιψη από τον τύπο, το κοινό και τους ασθενείς, όσο και τις γενετικές διεργασίες που εμπλέκονται στην κατασκευή τους (Duveen & Lloyd, 1990). Η Μελέτη 1 διερεύνησε τις κοινωνικές αναπαραστάσεις της κατάθλιψης στον Ελληνο-Κυπριακό τύπο μέσω της θεματικής ανάλυσης 203 άρθρων που δημοσιεύτηκαν σε εφτά εφημερίδες. Η ανάλυση εντόπισε δύο αντιθετικές αναπαραστάσεις. Η μια παρουσίαζε την κατάθλιψη ως βιολογική ασθένεια που χρήζει ιατρικής θεραπείας ενώ η άλλη ως μια συνηθισμένη, μη παθολογική εμπειρία που συνδέεται με ψυχοκοινωνικά αίτια και αντιμετωπίζεται μέσω αυτοδιαχείρισης. Παρά την αντιθετική τους φύση, και οι δύο αναπαραστάσεις προωθούσαν την εξατομίκευση της κατάθλιψης. Η Μελέτη 2 διερεύνησε τις κοινωνικές αναπαραστάσεις της κατάθλιψης ανάμεσα σε 43 μέλη του Ελληνο-Κυπριακού κοινού, ηλικίας 16 με 80 χρονών. Τα δεδομένα συλλέχθηκαν μέσω οκτώ ομάδων εστίασης και αναλύθηκαν με θεματική ανάλυση. Εντοπίστηκαν τρία θέματα που κατέδειξαν ότι οι συμμετέχοντες συνέδεσαν την κατάθλιψη με τον μοντέρνο τρόπο ζωής, την τοποθέτησαν ανάμεσα στο παθολογικό και μη παθολογικό υποστηρίζοντας ότι μπορεί να μετακινείται δυναμικά ανάμεσα στους δύο τομείς, και τέλος, την κατασκεύασαν ως μια εμπειρία ατομικιστικής φύσεως. Η Μελέτη 3 διερεύνησε πώς οκτώ Ελληνο-Κύπριοι ασθενείς μεταξύ των ηλικιών 18 με 80 βιώνουν και ερμηνεύουν την κατάθλιψη. Η θεματική ανάλυση οδήγησε σε τρία θέματα που φανέρωσαν την ενσώματη και κοινωνική βάση της εμπειρίας της κατάθλιψης, όπως επίσης και ότι οι ασθενείς βιώνουν την κατάθλιψη σαν μια πάλη μεταξύ αυτής και του Εαυτού. Τα ευρήματα από τις Μελέτες 1 έως 3 καταδεικνύουν τα οφέλη της πολύ-επίπεδης προσέγγισης, φανερώνουν την πολυφασική φύση των νοημάτων της κατάθλιψης και τους δεσμούς με τη θεωρητική έννοια της γνωστικής πολυφασίας (Jovchelovitch & Priego-Hernández, 2015; Moscovici, 2008 [1961]), και τέλος, φέρνουν στο προσκήνιο την εξατομίκευση της κατάθλιψης στο Ελληνο-Κυπριακό πλαίσιο. Θα συζητηθούν οι μεθοδολογικές, θεωρητικές και κλινικές συνεισφορές των ευρημάτων.

Beyond its diagnostic nature, depression is also a term that appears in daily discourse (Rogers & Pilgrim, 2014). Even though it is a familiar and frequently employed term, research suggests that depression generates ambivalence in patient, lay and media discourses (e.g., Brijnath & Antoniades, 2018b; Acosta et al., 2013; Hogg, 2011; Kokanović et al., 2013; Rowe et al., 2003; Zhang et al., 2016). Individuals fluctuate between its representation as a pathological (i.e., mental illness) and a nonpathological experience. The meanings ascribed to depression are actively and dynamically shaped by contextual influences (e.g., Flick, 2000a; Hsiao et al., 2006; De Mol et al., 2018). Yet, thus far, the relevant literature has relied mainly on quantitative methods and decontextualised approaches. Meanwhile, there is a lack of research examining the meanings of depression and the processes involved in their construction within different levels of a society. This thesis aimed to explore how is depression understood and experienced in the Greek-Cypriot context. To do so, it used the socioconstructionist lens of Social Representations Theory (Moscovici, 2008 [1961]) and a multi-level approach to examine the meanings ascribed to depression by the press, public and patients, as well as the genetic processes involved in their construction (Duveen & Lloyd, 1990). Study 1 explored the social representations of depression in the Greek-Cypriot press by thematically analysing 203 articles published in seven widely circulating newspapers. Two antithetical themes of representations were identified. One represented depression as a biological illness in need of medical treatment. The other represented depression as an ordinary, nonpathological experience linked to psychosocial causes and treated using self-management. Albeit their antithetical nature (i.e., medicalised Vs normalised), both representations fostered the individualisation of depression. Study 2 explored the social representations of depression in 43 members of the Greek-Cypriot public between the ages of 16 to 80 years old. Data were collected through eight focus groups and subjected to thematic analysis. Three themes were identified. Analysis revealed that depression was linked to today’s lifestyle, placed amidst pathology and nonpathology and represented as dynamically shifting between the two, and finally, constructed as a largely individualistic condition. Study 3 explored how eight Greek-Cypriot patients between the ages of 16 to 80 years old experience and make sense of depression. Thematic analysis uncovered three themes. These themes illuminated the embodied nature and social grounding of patients’ experiences, and suggested that depression is experienced as a struggle between the Self and the entity of depression. Taken together, findings from Studies 1 to 3 reveal the benefits of the multi-level approach used, illuminate the polyphasic nature of meanings ascribed to depression and its links to the theoretical construct of cognitive polyphasia (Jovchelovitch & Priego-Hernández, 2015; Moscovici, 2008 [1961]), and lastly, bring the individualisation of depression encountered in the Greek-Cypriot context to the fore. Methodological, theoretical and clinical implications are discussed.