Η δομή της συναισθηματικής ευφυίας και οι σχέσεις της με τη γνωστική ικανότητα και την προσωπικότητα

Abstract

Η παρούσα έρευνα σχεδιάστηκε για να διερευνήσει αν η συναισθηματική ευφυΐα είναι διακριτή από τις ήδη γνωστές ψυχολογικές έννοιες στο χώρο της προσωπικότητας και της νοημοσύνης. Για το σκοπό αυτό εξετάστηκαν 247 υποκείμενα (από τα 10 μέχρι τα είκοσι χρόνια) τόσο σε έργα που μετρούν τη γνωστική ανάπτυξη και τη συναισθηματική νοημοσύνη όσο και σε ερωτηματολόγια που μετρούν την αυτοεικόνα για τη γνωστική ικανότητα, τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας και την αυτοαντίληψη για τη συναισθηματική νοημοσύνη. Tα αποτελέσματα έδειξαν την ύπαρξη ενός συνολικού μοντέλου, όπου οι δύο διαστάσεις από τις οποίες αποτελείται η ανθρώπινη ευφυΐα, η γνωστική και η μεταγνωστική ικανότητα, περιλαμβάνουν και γνωστικά και συναισθηματικά χαρακτηριστικά. Οι σχέσεις μεταξύ των συστατικών της συναισθηματικής ευφυΐας ήταν υψηλές και στις δύο περιπτώσεις: 1.00 για την ευφυΐα με τη γενική κατανόηση συναισθημάτων και .73 για τη γενική αυτο-εικόνα με τη γενική αυτο-εικόνα για τη συναισθηματική ευφυΐα. Η υψηλή σχέση της ευφυΐας με τη γενική συναισθηματική κατανόηση μας δείχνει ότι δραστηριότητες που σχετίζονται με την κατανόηση των συναισθημάτων προϋποθέτουν κάποια μορφή γνωστικής επεξεργασίας. Η υψηλή σχέση της γενικής αυτο-εικόνας με τη γενική αυτο-εικόνα για τη συναισθηματική ευφυΐα μας φανερώνει ότι στις αυτο-αναπαραστάσεις που έχει κάθε άτομο για τον εαυτό του, πέρα από την εικόνα που έχει σχηματίσει για τα γνωστικά του χαρακτηριστικά, υπάρχει και η αντίστοιχη εικόνα για τα συναισθηματικά του χαρακτηριστικά. Η γενική εικόνα για τη συναισθηματική ευφυΐα εκφράζει ποιες συνέπειες έχει για το άτομο τόσο η αφομοίωση αρνητικών και θετικών συναισθημάτων στον τρόπο σκέψης, όσο και η γνώση και διαχείριση συναισθημάτων στον ίδιο και σε σχέση με άλλους. Ακόμη φάνηκε ότι η προσωπικότητα και η συναισθηματική ευφυΐα είναι διακριτά συστήματα με σχέσεις μεταξύ κάποιων από τα συστατικά τους. Τα αποτελέσματα έδειξαν στατιστικά σημαντική σχέση της Προσήνειας με τους παράγοντες Διαχείριση συναισθημάτων, Θετική αντιμετώπιση και Θετικά συναισθήματα. Στατιστικά σημαντική σχέση, βρέθηκε να υπάρχει και μεταξύ του παράγοντα Θετικά συναισθήματα με την Εξωστρέφεια-Εσωστρέφεια. Επιπλέον φάνηκε ότι η προσωπικότητα και οι γνωστικές αυτοαναπαραστάσεις είναι διαφορετικά συστήματα στην αρχιτεκτονική του ανθρώπινου νου και ότι οι παράγοντες της προσωπικότητας σχετίζονται με τη γενική αυτοεικόνα. Οι συσχετίσεις των πέντε παραγόντων με τη γενική αυτοεικόνα ήταν: (.67) με την Ευσυνειδησία, (-.11) με το Νευρωτισμό, (.50) με τη Εξωστρέφεια-Εσωστρέφεια, (.62) με τη Προσήνεια και (.66) με τη Πνευματική Καλλιέργεια. Ακόμη, όπως έδειξαν τα αποτελέσματα η κατανόηση των συναισθημάτων όχι μόνο έχει σχέση με το γνωστικό σύστημα, ως ένας παράγοντας που έχει να κάνει με την κατανόηση των συναισθημάτων και γενικότερα με την επεξεργασία των συναισθηματικών πληροφοριών, αλλά και αναπτύσσεται μέχρι την ηλικία των είκοσι ετών. Στις αυτοαναπαραστάσεις για τη συναισθηματική ευφυΐα βρέθηκε ότι σχετίζονται με την ηλικία οι παράγοντες «θετική αντιμετώπιση των συναισθημάτων» και «συναισθηματική απάθεια». Τέλος φάνηκε ότι υπάρχουν συστηματικές διάφορες μεταξύ των δύο φύλων στην κατανόηση των συναισθημάτων με τα κορίτσια να είναι καλύτερα από τα αγόρια. Οι επιδόσεις των κοριτσιών ήταν σημαντικά υψηλότερες από αυτές των αγοριών και στις αυτοαναπαραστάσεις για τις κοινωνικές διαστάσεις των συναισθημάτων και στις αυτοαναπαραστάσεις για τη θετική αντιμετώπιση των συναισθημάτων. Αντίθετα στον παράγοντα αυτοαναπαραστάσεις για τη συναισθηματική απάθεια, οι επιδόσεις των αγοριών ήταν σημαντικά υψηλότερες από αυτές των κοριτσιών. Παρόλα αυτά οι διαφορές των δύο φύλων τείνουν να εξαφανίζονται με την ηλικία.

The aim of the present study was to investigate how emotional intelligence, personality and cognitive abilities interlinked in the general architecture of the whole person and development. This study examined 247 participants, 10 to 20 years old. Participants tested in cognitive domains (quantitative, causal, spatial, social), in self-concept (about the domains and emotions), in personality (five factor model) and in emotions (understanding, using, regulating emotions, social aspects of emotions). Findings suggest an overarching model of the human mind that accommodates connections with personality and emotions. The two main levels of mind (the environment-oriented level, the self-oriented level) as proposed by the cognitive theory of A. Demetriou include connections with emotional intelligences factors. First the environment-oriented level, which involves cognitive systems that represent and process information from different domains in the environment, is closely related (1.00) with the ability to understand emotions. Second, the self-oriented level, which involves processes and knowledge guiding self-understanding, understanding of others mind and self-regulation, is closely related (.73) with self-representations of emotional intelligence. The relation between the environment-oriented level and the ability to understand emotions show that there must be a cognitive process in the procedure of understanding emotions. The relation between the self-oriented level with self-representations of emotional intelligence show that in self understanding we can find beliefs and opinions about emotional process. The five factors of personality are associated with general self-concept, (.67) with conscientiousness, (-.11) with neuroticism, (.50) with extraversion, (.62) with agreeableness and (.66) with openness to experience. Personality was also associated with emotional and social dimensions of emotional intelligence self-concept. Agreeableness is associated with regulating of emotions, positive confronting of emotions and positive emotions. Extraversion is associated with positive emotions. Furthermore, the ability to understand emotions and emotional knowledge grow with age. At self- report emotional intelligence measure two factors grow with age, “positive confronting of emotions” and “emotional apathy”. Finally, there are systematic differences between genders in various aspects of emotional understanding, self-representations about the social aspects of emotions and self-representations in positive confronting of emotions, with females’ scores higher than males. Males reported higher levels of emotional apathy. The gender differences tend to weaken with age.