Ρυθμιστικοί και διαμεσολαβητικοί παράγοντες στη σχέση μεταξύ των γονικών πρακτικών ακι των εσωτερικευμένων/ εξωτερικευμένων προβλημάτων των παιδιών

Abstract

Η ανάπτυξη εσωτερικευμένων και εξωτερικευμένων προβλημάτων των παιδιών είναι μια σύνθετη διεργασία κατά την οποία εμπλέκονται γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες (Kiff, Lengua, & Zalewski, 2011). Παρόλο που οι έρευνες συνδέουν άμεσα τους περιβαλλοντικούς παράγοντες (π.χ. γονικές πρακτικές, σχέσεις με συνομηλίκους) με τα προβλήματα των παιδιών, εντούτοις από μόνοι τους δεν είναι ικανοί να εξηγήσουν όλη τη διακύμανση (Maccoby, 2000; Sanson & Rothbart, 1995; Parker & Asher, 1993). Μιας και οι γενετικοί παράγοντες (π.χ. ιδιοσυγκρασία), επίσης δεν μπορούν να πράξουν το ίδιο, η φύση των επιδράσεων φαίνεται να είναι η αλληλεπίδραση (Gallagher, 2002; Kiff et al., 2011). Η παρούσα έρευνα, εξετάζει τις συνθήκες και τους μηχανισμούς ανάπτυξης των εσωτερικευμένων και εξωτερικευμένων προβλημάτων των παιδιών. Συγκεκριμένα εξετάζει, πώς η ιδιοσυγκρασία, η αυτοεκτίμηση και οι σχέσεις του παιδιού με τους συνομηλίκους του ρυθμίζουν ή διαμεσολαβούν τα αποτελέσματα των γονικών πρακτικών ως προς τα εσωτερικευμένα/εξωτερικευμένα προβλήματα των παιδιών. Δηλαδή, η ευαισθησία των παιδιών στις γονικές πρακτικές εξαρτάται από τις ατομικές τους διαφορές στην ιδιοσυγκρασία (συναισθηματική διέγερση και αυτορρύθμιση), το επίπεδο της αυτοεκτίμησης τους (υψηλή ή χαμηλή) και τις σχέσεις με τους συνομηλίκους (κοινωνική αποδοχή, ποιότητα φιλικών σχέσεων). Το δείγμα αποτελείται από 588 παιδιά 10-14 ετών με τις μητέρες τους. Τα παιδιά συμπλήρωσαν το Ερωτηματολόγιο Αναμνήσεων Ανατροφής (My Memories of Upbringing-EMBU; Markus, Lindhout, Boer, Hoogendijk, & Arindell, 2003) σχετικά με το πως αντιλαμβάνονται τις γονικές πρακτικές (υπερπροστατευτικότητα, θέρμη, απόρριψη, αγχώδης ανατροφή), το Ερωτηματολόγιο Δυνατοτήτων και Δυσκολιών (The Strengths and Difficulties Questionnaire-SDQ; Goodman, 1997) ως προς τα εσωτερικευμένα/εξωτερικευμένα προβλήματα και την προκοινωνική συμπεριφορά, την κλίμακα του Rosenberg (Rosenberg, 1965) σχετικά με την αυτοεκτίμηση τους και το Ερωτηματολόγιο Ποιότητας της Φιλίας (Friendship Quality Questionnaire-FQQ; Parker & Asher, 1993) και την υπό-κλίμακα της κοινωνικής αποδοχής του Προφίλ Αυτοαντίληψης των Παιδιών (Self-Perception Profile for Children-SPPA; Harter, 1985) ως προς τις σχέσεις με τους συνομηλίκους. Οι μητέρες συμπλήρωσαν το ερωτηματολόγιο Ιδιοσυγκρασίας Πρώιμης Εφηβείας (Early Adolescent Temperament Questionnaire-Revised-EATQ-R; Putnam, Ellis & Rothbart, 2001) σχετικά με την ιδιοσυγκρασία και το Ερωτηματολόγιο Δυνατοτήτων και Δυσκολιών (SDQ – γονική εκδοχή) ως προς τα εσωτερικευμένα/ εξωτερικευμένα προβλήματα και την προκοινωνική συμπεριφορά. Τα αποτελέσματα υποστηρίζουν ένα πολύπλοκο μοντέλο άμεσων και έμμεσων επιδράσεων των γονικών πρακτικών, της ιδιοσυγκρασίας, της αυτοεκτίμησης και των σχέσεων με τους συνομηλίκους ως προς τα εσωτερικευμένα/εξωτερικευμένα προβλήματα και την προκοινωνική συμπεριφορά. Τα αποτελέσματα συζητούνται σε σχέση με προηγούμενα ευρήματα και στα πλαίσια της θεωρητικής τους συμβολής και της πρακτικής τους εφαρμογής.

Parental socialization is modestly associated with child internalizing and externalizing problems. Main-effects models provide valuable information, but fail to explicate mechanisms via which internalizing and externalizing problems occurs. A conditional and meditational model of influence is suggested, in which parenting effects on child internalizing/externalizing problems are moderated and/or mediated by a third variable (i.e. child temperament characteristics, self-esteem, peer relations). The aim of this study was to investigate the impact of parental and personal characteristics on children’s internalizing/externalizing problems and prosocial behavior. Further, this study aimed to examine personal characteristics (temperament, self-esteem, peer relations) as moderators and/or mediators in the relationship between parenting and internalizing/externalizing problems. In order to address these questions, the present study used a cross-sectional method design which comprised of a quantitative phase. The sample included 588 pre-adolescents and adolescents (10-14 years old) and their mothers. Children completed the My Memories of Upbringing Questionnaire, the Strengths and Difficulties Questionnaire (child report), the Rosenberg Self-Esteem Scale, the Friendship Quality Questionnaire, and the Harter’s Self Perception Profile (Social acceptance subscale), while mothers completed the Early Adolescent Temperament Questionnaire-Revised, and the Strengths and Difficulties Questionnaire (parent report). Results support a complex model for the influence of both direct and indirect effects on children’s internalizing/externalizing problems. The results of this study are discussed in relation to the theoretical contribution, the connection with earlier studies, and the implications in applied settings.