Παραγωγή και κατανόηση χιούμορ: γνωστικές και γλωσσικές διαστάσεις του

Abstract

Το χιούμορ, η κωμωδία και το γέλιο είναι σημαντικές πτυχές της ανθρώπινης συμπεριφοράς (Martin, 2007). Η παρούσα εργασία εστιάζεται στη μελέτη των σχέσεων της ικανότητας παραγωγής και κατανόησης χιούμορ, λεκτικού και μη λεκτικού, με τη γενική νοητική ικανότητα, τις εκτελεστικές λειτουργίες, τη Θεωρία του Νου (ΘτΝ) και την πραγματολογική ικανότητα. Για τη συλλογή των δεδομένων κατασκευάστηκαν ή προσαρμόστηκαν 12 συνολικά δοκιμασίες: ένα λεκτικό τεστ παραγωγής χιούμορ, ένα εικονικό τεστ παραγωγής χιούμορ, ένα λεκτικό τεστ κατανόησης χιούμορ, ένα εικονικό τεστ κατανόησης χιούμορ, ένα τεστ ακολουθίας εικόνων (τεστ ελέγχου), ένα τεστ πραγματολογικής ικανότητας (TOPL-2; Phelps-Terasaki & Phelps-Gunn, 1992), ένα τεστ μεταγενέστερης θεωρίας του νου (Σπανούδης, 2013), ένα τεστ μέτρησης της συναισθηματικής διάστασης της θεωρίας του νου (FACES TEST; Baron-Cohen, Wheelwright & Jolliffe, 1997), δύο τεστ εκτελεστικών λειτουργιών (WISCONSIN CARD SORTING TEST; Heaton, Chelune, Talley, Kay, & Curtis, 1993, και THE TRAIL MAKING TEST; Reitan & Davidson, 1974) και οι δοκιμασίες λεξιλόγιο και κατασκευή σχεδίων με κύβους του προσαρμοσμένου WASI (Wechsler Abbreviated Scale of Intelligence, Σπανούδης & Τούρβα, 2012) για τη μέτρηση της λεκτικής και της μη λεκτικής νοημοσύνης. Οι συμμετέχοντες ήταν 191 φοιτητές του Πανεπιστημίου Κύπρου οι οποίοι επιλέγηκαν τυχαία με πρόσκληση συμμετοχής. Όσον αφορά τις στατιστικές αναλύσεις, υπολογίστηκε η αξιοπιστία (συντελεστής Cronbach’s α) όλων των εργαλείων μεθοδολογίας και ο δείκτης συσχέτισης Pearson των μεταβλητών του ερευνητικού σχεδίου, προκειμένου να φανεί ο βαθμός αλληλοσυσχέτισης τους. Έγινε επίσης ανάλυση item by item μέσω της μεθοδολογίας Item Response Theory των ψυχομετρικών ποιοτήτων όλων των κατασκευασμένων εργαλείων. Εκτελέστηκαν ακόμη σειρά αναλύσεων διακύμανσης και πολλαπλής παλινδρόμησης, προκειμένου να μελετηθεί η προβλεπτική ισχύς των μεταβλητών του σχεδίου στις μετρήσεις του χιούμορ. Τέλος, με τη χρήση αναλύσεων δομικών εξισώσεων εκτιμήθηκαν καλύτερα οι δομικές και μεσολαβητικές σχέσεις των ικανοτήτων που μετρώνται με το πειραματικό σχέδιο. Εν κατακλείδι, τα βασικότερα ευρήματα της έρευνας ήταν ότι η παραγωγή και η κατανόηση του χιούμορ είναι δύο έννοιες αλληλοσυσχετιζόμενες. Το ίδιο φάνηκε να ισχύει και για τα δύο είδη χιούμορ, το λεκτικό και το μη λεκτικό. Επιπρόσθετα, οι εκτελεστικές λειτουργίες και η νοημοσύνη φάνηκε ότι προβλέπουν την παραγωγή και την κατανόηση του λεκτικού και του μη λεκτικού χιούμορ εξίσου.

Humor, comedy and laughter are important aspects of human behavior (Martin, 2007). This research focuses on the study of the relations between humor production and comprehension, verbal and non-verbal, the general intellectual ability, executive functions, Theory of Mind (ΤΟΜ) and pragmatic ability. For data collection were constructed or adapted a total of 12 tests: a verbal humor production test, a non-verbal humor production test, a verbal humor comprehension test, a non-verbal humor comprehension test, a picture arrangement test (control test), a pragmatic ability test (TOPL-2; Phelps-Terasaki & Phelps-Gunn, 1992), a TOM test (Spanoudis, 2013), a measurement test of the emotional dimension of TOM (Faces Test; Baron-Cohen, Wheelwright & Jolliffe , 1997), two tests for executive functions (Wisconsin Card Sorting Test; Heaton, Chelune, Talley, Kay, & Curtis, 1993, and The Trail Making Test; Reitan & Davidson, 1974) ,Vocabulary test and Block Design of the WASI (Wechsler Abbreviated Scale of Intelligence; Spanoudis, 2012) to measure verbal and non-verbal intelligence. The participants were 191 students of the University of Cyprus who were selected randomly. Regarding the statistical analysis, we calculated the reliability of all tools (Cronbach's coefficient a) and the Pearson correlation coefficients, to illustrate the degree of intercorrelations among measurements. Also, psychometric properties of all constructed measures were analyzed item by item using Item Response Theory (Rasch Model). In addition, a series of analyses of variance and multiple regression were performed, to investigate the predictive power of the design variables. Finally, using structural equation analysis we estimated the structural relations and mediation effects of all measured abilities. In summary, the key finding of the study was that the humor production and comprehension are interrelated concepts; τhe same seemed to apply to both types of humor, verbal and nonverbal. Moreover, the executive functions and intelligence seem to predict the production and comprehension of verbal and nonverbal humor.