Διερεύνηση της παιδαγωγικής γνώσης περιεχομένου για τη διερώτηση προπτυχιακών φοιτητών Δημοτικής εκπαίδευσης κατά και μετά τη συμμετοχή τους σε ένα ειδικά σχεδιασμένο πρόγραμμα επαγγελματικής ανάπτυξης

Abstract

Η παρούσα διατριβή αποσκοπεί να μελετήσει την Παιδαγωγική Γνώση Περιεχομένου (ΠΓΠ) για τη διερώτηση προπτυχιακών φοιτητών/τριών δημοτικής εκπαίδευσης κατά τη συμμετοχή τους σε ένα ειδικά σχεδιασμένο πρόγραμμα επαγγελματικής ανάπτυξης αλλά και κατά τον σχεδιασμό και τη διδασκαλία μαθημάτων μέσω διερώτησης στην τάξη μετά τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα. Αναφορικά με το πρώτο ερευνητικό ερώτημα, το δείγμα αποτέλεσαν εβδομήντα τέσσερις προπτυχιακοί/ές φοιτητές/τριες δημοτικής εκπαίδευσης του τμήματος Επιστημών της Αγωγής του Πανεπιστημίου Κύπρου, οι οποίοι/οποίες συμμετείχαν στο πρόγραμμα επαγγελματικής ανάπτυξης. Για το δεύτερο ερευνητικό ερώτημα, η έρευνα εστίασε σε βάθος σε τρεις φοιτήτριες, από το πιο πάνω δείγμα, οι οποίες, σχεδίασαν και δίδαξαν μια ενότητα των Φυσικών Επιστημών (ΦΕ) διάρκειας τεσσάρων 80λεπτων μαθημάτων στο πλαίσιο της Σχολικής Εμπειρίας. Το ψευδώνυμο που δόθηκε στην κάθε φοιτήτρια ήταν Ιωάννα, Βασιλική και Λυδία. Το κριτήριο επιλογής των τριών φοιτητριών ήταν ο διαφορετικός βαθμός ανάπτυξης της ΠΓΠ τους στο πρόγραμμα επαγγελματικής ανάπτυξης (Η Ιωάννα είχε χαμηλή ΠΓΠ στην αρχή του προγράμματος και στο τέλος είχε ψηλή ΠΓΠ, η Βασιλική είχε χαμηλή ΠΓΠ στην αρχή του προγράμματος και στο τέλος είχε μέτρια ΠΓΠ και η Λυδία είχε μέτρια ΠΓΠ στην αρχή του προγράμματος και στο τέλος είχε ψηλή ΠΓΠ). Για την απάντηση του πρώτου ερευνητικού ερωτήματος συλλέχθηκαν δεδομένα μέσα από το Προ-διαγνωστικό και Μετα-διαγνωστικό δοκίμιο για τη μέτρηση της ΠΓΠ των φοιτητών/τριών για τη διερώτηση πριν και μετά το πρόγραμμα επαγγελματικής ανάπτυξης αντίστοιχα. Για την απάντηση του δεύτερου ερευνητικού ερωτήματος αξιοποιήθηκαν α) τα σχέδια μαθήματος και το διδακτικό υλικό που ανέπτυξε η κάθε φοιτήτρια, β) η συνέντευξή της πριν και μετά από κάθε διδασκαλία, γ) οι οπτικογραφημένες διδασκαλίες της και δ) το έντυπο ανάλυσης της οπτικογραφημένης διδασκαλίας του που συμπληρώθηκε από την ίδια. Για την ανάλυση των δεδομένων αξιοποιήθηκαν ποιοτικές μέθοδοι και συγκεκριμένα η μέθοδος της συνεχούς σύγκρισης. Από την ανάλυση των δεδομένων, διαφάνηκε ότι βελτιώθηκε η ΠΓΠ για τη διερώτηση των προπτυχιακών φοιτητών/τριών δημοτικής εκπαίδευσης κατά τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα επαγγελματικής ανάπτυξης. Συγκεκριμένα, η πλειοψηφία των φοιτητών/τριών παρουσίασε μεγάλο βαθμό ανάπτυξης της ΠΓΠ για τη διερώτηση, αφού στην αρχή του προγράμματος είχαν χαμηλή ΠΓΠ και στο τέλος του προγράμματος είχαν ψηλή ΠΓΠ. Ακολούθως, η ΠΓΠ για τη διερώτηση της κάθε φοιτήτριας εκδηλώθηκε και εξελίχθηκε με διαφορετικό τρόπο κατά τη διδασκαλία μαθημάτων μέσω διερώτησης στην τάξη τους μετά τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα: η ΠΓΠ της Ιωάννας αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια των διδασκαλιών της σε σχέση με τις περισσότερες επιμέρους συνιστώσες, η ΠΓΠ της Βασιλικής δεν αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια των διδασκαλιών της και η ΠΓΠ της Λυδίας ήταν σε ψηλό επίπεδο από την αρχή των διδασκαλιών της και παρέμεινε σε αυτό το επίπεδο ως το τέλος. Κλείνοντας, στο τέλος της διατριβής δίνονται κάποιες κατευθύνσεις για περαιτέρω έρευνα.

This dissertation aims to study undergraduate students’ Pedagogical Content Knowledge (PCK) of inquiry during their participation in a specially designed inquiry professional development program, as well as during the designing and teaching of inquiry lessons in the classroom after their participation in the program. Regarding the first research question, the sample consisted of seventy-four undergraduate students of the Department of Education of the University of Cyprus, who participated in the professional development program. For the second question, the research focused in depth on three female students of the above sample, who designed and taught four science lessons in the context of School Experience. The given nicknames were Joanna, Vasiliki and Lydia. The selection criterion of the three students was the different degree of development of their PCK during the professional development program (Joanna had a low PCK level at the beginning of the program and at the end had a high PCK level, Vasiliki had a low PCK level at the beginning of the program and at the end had a moderate PCK level and Lydia had a moderate PCK level at the beginning of the program and a high PCK level at the end). To answer the first research question, data were collected through the pre-test and post-test for measuring students' PCK of inquiry before and after the professional development program respectively. Additionally, a) lesson plans and teaching material developed by each student, b) interviews before and after each lesson, c) visualized teachings and d) analysis form of her visualized teaching were utilized for answering the second research question. Qualitative methods were used for data analysis, namely the method of constant comparison. The analysis of the data showed that undergraduate primary school students’ Pedagogical Content Knowledge of inquiry was improved during their participation in the professional development program. Specifically, most students’ PCK of inquiry was developed to a great extent, since at the beginning of the program they had a low PCK level and at the end of the program they had a high PCK level. Further, the Pedagogical Content Knowledge of inquiry of each student was reflected and evolved in a different way during the teaching of inquiry lessons in the classroom after their participation in the program: Joanna’s PCK was developed during her teaching in relation to most sub-components, Vasiliki's PCK was not developed during her teaching and Lydia’s PCK was at a high level from the beginning of teaching and remained at that level until the end of her teaching. Finally, particular directions for further research are proposed.