Η Ηγεσία και το Ηγετικό Στυλ στον χώρο της Εκπαίδευσης και η επίδρασή της στα μαθησιακά αποτελέσματα

Abstract

Τις τελευταίες δεκαετίες οι ερευνητές στον χώρο της εκπαιδευτικής αποτελεσματικότητας ασχολήθηκαν με την ηγεσία και το ηγετικό στυλ και την επίδρασή τους στα μαθησιακά αποτελέσματα, όσον αφορά τη διάσταση της ποιότητας αλλά και τη διάσταση της ισότητας. Παρόλα αυτά παρατηρούνται διαφωνίες και ασυνέπεια όσον αφορά τον ορισμό της ηγεσίας και τον ορισμό συγκεκριμένων στυλ ηγεσίας, γεγονός που συνδέεται με διαφορές στη λειτουργικότητα και τις μετρήσεις. Επιπλέον, τα αποτελέσματα των ερευνών είναι αντιφατικά αναφορικά με το μέγεθος της επίδρασης της ηγεσίας στα μαθησιακά αποτελέσματα. Συνεπώς, προβάλλεται αναγκαία η διεξαγωγή συστηματικών διεθνών ερευνών, οι οποίες θα μετρούν τους ίδιους παράγοντες/ στυλ ηγεσίας, χρησιμοποιώντας τα ίδια ερευνητικά εργαλεία σε κάθε χώρα, ώστε να διαφανεί αν η επίδραση της ηγεσίας στα μαθησιακά αποτελέσματα είναι σταθερή ή περιστασιακή και αν συγκεκριμένα εκπαιδευτικά συστήματα χωρών και κάποια χαρακτηριστικά τους συσχετίζονται με την επίδραση της ηγεσίας στα μαθησιακά αποτελέσματα. Επιπλέον, πολλοί ερευνητές τονίζουν ότι η ηγεσία στην εκπαίδευση πραγματοποιείται σε διαφορετικά συγκείμενα και μπορεί να ποικίλει σημαντικά και γι’ αυτό συστήνεται να δίνεται ιδιαίτερη σημασία στην εξέταση θεμάτων που αφορούν το συγκείμενο κατά τις προσπάθειες βελτίωσης της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Η παρούσα έρευνα αποτελεί μία συστηματική προσπάθεια εντοπισμού της επίδρασης της ηγεσίας και του ηγετικού στυλ στα μαθησιακά αποτελέσματα (στο γνωστικό τομέα των μαθηματικών, των φυσικών επιστημών και της γλώσσας) διαφορετικών χωρών και ελέγχου της επίδρασης του συγκείμενου στο αποτέλεσμα αυτό. Για την διερεύνηση αυτή χρησιμοποιήθηκαν οι κλίμακες της ηγεσίας από τις διεθνείς έρευνες της PISA 2012 και 2015, που συσχετίζονται με πτυχές του εκπαιδευτικού, μετασχηματιστικού και κατανεμημένου στυλ ηγεσίας. Για τον εντοπισμό της επίδρασης της ηγεσίας στα μαθησιακά αποτελέσματα, αλλά και του βαθμού επίδρασης του συγκείμενου στα αποτελέσματα αυτά έγινε δευτερογενής ανάλυση των δεδομένων της PISA 2012 και 2015, από τις οποίες αξιοποιούνται τα δεδομένα 64 και 69 χωρών αντίστοιχα. Αρχικά, έγινε πολυεπίπεδη ανάλυση των δεδομένων για την επίδραση των παραγόντων ηγεσίας στα μαθησιακά αποτελέσματα, αναφορικά με την ποιότητα και έπειτα αναφορικά με την ισότητα στην εκπαίδευση, για κάθε χώρα ξεχωριστά για την κάθε μία από τις έρευνες της PISA του 2012 και του 2015, για κάθε ένα από τα τρία γνωστικά αντικείμενα (μαθηματικά, γλώσσα και φυσικές επιστήμες). Ακολούθως, υπολογίστηκε το μέγεθος της επίδρασης κάθε κλίμακας ηγεσίας στα μαθησιακά αποτελέσματα σε κάθε χώρα ανά αντικείμενο. Κατόπιν, έγινε ανάλυση συσχέτισης των μεγεθών επίδρασης των ίδιων μεταβλητών ηγεσίας των τριών γνωστικών αντικειμένων για κάθε έρευνα ξεχωριστά και ανάλυση συσχέτισης ανάμεσα στην ίδια κλίμακα ηγεσίας της έρευνας της PISA 2012 και του 2015. Ακολούθως, για να διερευνηθεί κατά πόσο οι πολύ μικρές διαφορές που υπάρχουν στον βαθμό επίδρασης κάθε μεταβλητής μπορούν να ερμηνευτούν από παράγοντες που αφορούν το συγκείμενο διενεργήθηκε ανάλυση συσχέτισης και στη συνέχεια ανάλυση παλινδρόμησης. Μέσα από τις πιο πάνω συστηματικές αναλύσεις οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι οι μεταβλητές που χρησιμοποιήθηκαν στην παρούσα έρευνα, που προέρχονται από τις δύο διεθνείς έρευνες της PISA του 2012 και του 2015 και αποτελούν πτυχές των τριών στυλ ηγεσίας (εκπαιδευτική ηγεσία, μετασχηματιστική ηγεσία και κατανεμημένη ηγεσία) δεν έχουν σχεδόν καμία άμεση επίδραση στα μαθησιακά αποτελέσματα. Επίσης, φαίνεται ότι δεν υπάρχουν αποκλίσεις σε επίπεδο χώρας. Το αποτέλεσμα αυτό αφορά όλα τα αντικείμενα και στις δύο χρονιές της έρευνας της PISA του 2012 και του 2015. Στο τελευταίο κεφάλαιο γίνεται ερμηνεία των αποτελεσμάτων και εισηγήσεις για περαιτέρω έρευνα.