Η αναπηρία αλλιώς: ένα πρόγραμμα ευαισθητοποίησης για την αναπηρία

Abstract

In the field of education, one of the issues that has recently been of concern to educators and researchers is children's views on disability, which also influence the acceptance of children with disabilities by their peers. Acceptance of disability is a prerequisite for the project of inclusive education and the role of schools is crucial, as they can be a vehicle for cultivating children's critical thinking. This research presents and critically discusses a disability awareness programme designed for children in their fourth year at a primary school in Cyprus. Based on the principles of the social model of disability, the present research attempts not only to explore the views of the children participating in the research but also to find out how children respond to a child-centred awareness programme. Moreover, it aims to understand disability as a condition of life. The research findings showed that the combination of materials taken from literature, media, and people with disabilities and the way they were used in the research had a positive impact on children's views toward disability. It also managed to achieve a shift in children’s thinking from the restrictions, to possibilities of life for people with disabilities and their active role in different aspects of life.

Τα τελευταία χρόνια στον παιδαγωγικό χώρο ένα από τα ζητήματα που απασχολεί εκπαιδευτικούς και ερευνητές είναι οι απόψεις των παιδιών για την αναπηρία, οι οποίες επηρεάζουν και την αποδοχή των παιδιών με αναπηρία από τους συμμαθητές τους. Η αποδοχή της αναπηρίας αποτελεί προϋπόθεση για το εγχείρημα της ενιαίας εκπαίδευσης και ο ρόλος του σχολείου είναι κομβικός, καθώς μπορεί να αποτελέσει φορέα καλλιέργειας της κριτικής σκέψης των παιδιών. Έχοντας αυτά κατά νου, η παρούσα έρευνα, βασισμένη στις αρχές του κοινωνικού μοντέλου για την αναπηρία, επιχειρεί από τη μια να διερευνήσει τις απόψεις των παιδιών που συμμετέχουν στην έρευνα και, από την άλλη, να διαπιστώσει πώς τα παιδιά ανταποκρίνονται σε ένα παιδοκεντρικό πρόγραμμα ευαισθητοποίησης που στηρίζεται στο μοντέλο των ανθρώπινων δικαιωμάτων και έχει στόχο τη γνωριμία και κατανόηση της αναπηρίας. Οι ιδέες και απόψεις των παιδιών που συμμετείχαν στο πρόγραμμα λήφθηκαν υπόψη κατά τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη του προγράμματος. Κύρια πηγή των δεδομένων αποτέλεσαν οι οπτικογραφήσεις των συναντήσεων, τα τεκμήρια που συλλέχθηκαν από τις αυτούσιες δουλειές των παιδιών και οι γραπτοί αναστοχασμοί της ερευνήτριας. Τα ευρήματα της έρευνας κατέδειξαν ότι ο συνδυασμός υλικού που προέρχεται από την λογοτεχνία, τα ΜΜΕ και τα άτομα με αναπηρία και ο τρόπος που χρησιμοποιήθηκαν στην έρευνα, είχε θετική επίδραση στις ιδέες των παιδιών για την αναπηρία και κατάφερε να μετατοπίσει την σκέψη από τους περιορισμούς, στις δυνατότητες της ζωής των ατόμων με αναπηρία και στον ενεργό τους ρόλο σε διάφορες πτυχές της ζωής. Καθώς η έρευνα λαμβάνει χώρα εντός της σχολικής τάξης, δίνεται έμφαση στις προοπτικές που δημιουργούνται από την υλοποίηση ενός τέτοιου προγράμματος σε πραγματικά περιβάλλοντα μάθησης. Η παρούσα έρευνα προσπαθεί να παρουσιάσει τις δυνατότητες, που μπορεί να προκύψουν από την προσέγγιση της αναπηρίας με εναλλακτικούς τρόπους, να επισημάνει κάποιες προϋποθέσεις για την επιτυχία μιας τέτοιας προσπάθειας και να παραθέσει κάποιους προβληματισμούς. Η παρούσα έρευνα βασίζεται στην πεποίθηση ότι η θετική αλλαγή που οδηγεί σε πρωτοβουλίες για την ενιαία εκπαίδευση πρέπει να αποτελεί μέρος της καθημερινής σχολικής ατζέντας.