Η αναπηρία ως ταυτότητα στα βιώματα και στις εμπειρίες: ιστορίες ζωής εκπαιδευτικών

Abstract

Η παρούσα έρευνα επιδιώκει να νοηματοδοτήσει, να ερμηνεύσει και να παρουσιάσει τον τρόπο που δέκα ανάπηρες/ανάπηροι εκπαιδευτικοί της κυπριακής πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους και βιώνουν την καθημερινότητα του επαγγέλματός τους. Για το σκοπό αυτό τέθηκαν τρία ερευνητικά ερωτήματα, το πρώτο που αναφέρεται στα προφίλ των εκπαιδευτικών, το δεύτερο που αφορά τον επαγγελματικό εαυτό και το τρίτο που αφορά τον κοινωνικό εαυτό. Ως καταλληλότερες μέθοδοι διεξαγωγής της έρευνας επιλέχθηκαν η βιογραφική προσέγγιση και η μη δομημένη αφηγηματική συνέντευξη εις βάθος. Συμπληρωματικά εργαλεία αποτέλεσαν οι γραπτές πηγές αρχείων, συμβάσεων και νομοθεσιών, το προσωπικό ημερολόγιο των συμμετεχουσών και το ερευνητικό ημερολόγιο. Η ανάλυση των δεδομένων πραγματοποιήθηκε με την ιδιογραφική προσέγγιση της ερμηνευτικής φαινομενολογίας σε τέσσερα στάδια ανάλυσης. Με βάση τα δεδομένα της έρευνας, δημιουργήθηκαν δέκα προφίλ, ένα για κάθε συμμετέχουσα/συμμετέχοντα. Η παρουσίαση των αποτελεσμάτων έγινε σε δύο βασικούς άξονες που αφορούν τον επαγγελματικό εαυτό και τον κοινωνικό εαυτό. Σημαντικό εύρημα της έρευνας αναφέρεται στον καθοριστικό ρόλο που διαδραματίζουν οι αρνητικές εκπαιδευτικές εμπειρίες των ανάπηρων εκπαιδευτικών στην επιλογή τους για επαγγελματική αποκατάσταση ως εκπαιδευτικοί. Σημαντικό επίσης εύρημα της παρούσας έρευνας αφορά την ασταμάτητη προσπάθεια των ανάπηρων εκπαιδευτικών να αποδείξουν ότι μπορούν να αντεπεξέλθουν στα εκπαιδευτικά τους καθήκοντα, με τον συνεχή φόβο ότι μπορεί να θεωρηθούν απειλή για το πρότυπο της/του εκπαιδευτικού. Τέλος, σημαντικό εύρημα της παρούσας έρευνας αποτελεί ο τρόπος με τον οποίο οι ανάπηρες / ανάπηροι εκπαιδευτικοί βιώνουν τη ματαίωση για τους αναμενόμενους κοινωνικούς ρόλους της / του συζύγου και της/του μητέρας/πατέρα που καλούνται να υιοθετήσουν, τους οποίους όμως νιώθουν ότι αδυνατούν να εκπληρώσουν. Η σημαντικότητα της παρούσας έρευνας έγκειται στο γεγονός ότι αποτελεί την πρώτη προσπάθεια που γίνεται εντός του κυπριακού συγκείμενου, για να ακουστεί η φωνή της συγκεκριμένης ομάδας ανάπηρων ατόμων.

The present research seeks to conceptualize, interpret and present the way ten disabled teachers of the Cypriot primary education perceive themselves and experience their daily life at work. For this purpose, three research questions were used, the first involves the teacher’s profile, the second concerning their professional self and the third concerning their social self. The biographical approach and the unstructured narrative in-depth interview were chosen as the most appropriate methods for conducting the research. The written records of sources, contracts and legislation, the participants' personal diaries and the researcher's diary were the complementary tools used. Data analysis was conducted using the idiographic approach of hermeneutic phenomenology in four stages of analysis. Based on the survey’s data, ten profiles were created, one for each participant. The results were analysed in two main areas, concerning the professional self and the social self. An important finding of the study was how their own negative experiences of being students shaped and fuelled their decision to become teachers. Another important finding of this research relates to the unceasing efforts of disabled female teachers to prove that they can cope with their teaching duties, and also their struggle to succeed in the roles of wifes and mothers, as expected by society’s standards. The importance of this research lies in being the primary effort made within the Cypriot context to raise awareness about this particular group of disabled people.