Ανάπτυξη μηχανισμών βελτίωσης της αποτελεσματικότητας της σχολικής μονάδας με αντιπαραβολή των δυνατοτήτων αξιοποίησης της έρευνας για την εκπαιδευτική αποτελεσματικότητα και της έρευνας για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας

Abstract

H πειραματική έρευνα υλοποιήθηκε την σχολική χρονιά 2007-2008 σε σχολεία δημοτικής εκπαίδευσης στην Κύπρο. Διαμορφώθηκαν τέσσερις ομάδες σχολείων που αποτελούνταν από 4 σχολεία η κάθε μια. Η ομάδα ελέγχου αποτελείτο από τυπικά σχολεία στα οποία έγιναν μετρήσεις των μαθησιακών αποτελεσμάτων στην αρχή και το τέλος της σχολικής χρονιάς, με τον ίδιο τρόπο που έγιναν και στις πειραματικές ομάδες όπως περιγράφεται στη συνέχεια. Κάθε πειραματική ομάδα σκοπό είχε να επιχειρήσει να αναπτύξει ένα σχέδιο δράσης για τη βελτίωσή της. Εντούτοις, δεν παρασχέθηκε καμία υποστήριξη από τον ερευνητή στα σχολεία της 1ης ομάδας. Ειδικότερα, η 1η ομάδα αποτελείτο από σχολεία που χρησιμοποιούν, μετά από επιμόρφωση, όλους τους εμπλεκόμενους φορείς (μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικούς) για την ανάπτυξη μηχανισμού αυτό-αξιολόγησης με σκοπό να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητά τους. Όμως, τα σχολεία αυτά, δε δεσμεύτηκαν για τον τρόπο που θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τους φορείς αυτούς, καθώς και τα δεδομένα που πιθανόν να πρόεκυπταν από τους φορείς. Με αυτόν τον τρόπο, τα σχολεία της 1ης ομάδας αφέθηκαν ελεύθερα να αναπτύξουν δικό τους θεωρητικό πλαίσιο για την αυτό-αξιολόγησή τους και για το πώς να χρησιμοποιήσουν τα στοιχεία που μπορεί να συγκεντρώνει ένα τέτοιο σύστημα. Τα σχολεία της 2ης ομάδας πληρούσαν ότι έχει αναφερθεί πιο πάνω για τη 1η ομάδα. Επιπλέον, στα σχολεία αυτά, όλοι οι εμπλεκόμενοι εκπαιδευτικοί φορείς (εκπαιδευτικοί, διευθυντές, επιθεωρητές) έτυχαν επιμόρφωσης για το θέμα της πολιτικής διάστασης της αξιολόγησης. Για αυτόν το σκοπό χορηγήθηκε έντυπο υλικό στους εμπλεκόμενους φορείς από τον ερευνητή για το θέμα της πολιτικής διάστασης της αξιολόγησης και οργανώθηκαν συναντήσεις με σκοπό την ανάπτυξη κλίματος αποδοχής της αλλαγής στους εκπαιδευτικούς. Τέλος, η 3η ομάδα συγκέντρωνε τα σχολεία που χρησιμοποιούσαν το Δυναμικό Μοντέλο Εκπαιδευτικής Αποτελεσματικότητας ως το θεωρητικό πλαίσιο για την αξιοποίηση των εμπλεκομένων φορέων, καθώς και για το πώς να επεξεργαστούν τα δεδομένα που μπορεί να συγκεντρώνει ένα τέτοιο σύστημα. Όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς των σχολείων της 3ης ομάδας έτυχαν επιμόρφωσης με σεμινάρια - εργαστήρια που οργανώθηκαν, καθώς και με έντυπο υλικό που τους χορηγήθηκε. Τα σεμινάρια έγιναν για σκοπούς επιμόρφωσης των εμπλεκομένων φορέων της 3ης Ομάδας για το ΔΜΕΑ, καθώς και για τους τρόπους αξιοποίησης των θεωρητικών επιταγών του για την ανάπτυξη και λειτουργία ενός συστήματος εσωτερικής αξιολόγησης της σχολικής μονάδας. Προκειμένου να εξεταστεί η επίδραση των τριών διαφορετικών τρόπων ανάπτυξης μηχανισμών αυτό-αξιολόγησης της σχολικής μονάδας, έγιναν μετρήσεις στο γνωστικό επίπεδο των μαθητών των σχολείων των τριών ομάδων στη αρχή και στο τέλος κάθε σχολικής χρονιάς στα μαθηματικά με δοκίμια που αξιολογούν τις γνώσεις και δεξιότητες των μαθητών στα μαθηματικά όπως προσδιορίζονται στο ΑΠ σπουδών της Κύπρου. Παράλληλα, έγιναν μετρήσεις και των τριών μεταβλητών (δηλ. του τρόπου χρήσης των πολλαπλών πηγών συγκέντρωσης δεδομένων, του τρόπου αξιοποίησης του ΔΜΕΑ και της ύπαρξης κλίματος αποδοχής της αλλαγής - πολιτική διάσταση), προκειμένου να γίνουν συγκρίσεις και μεταξύ των σχολείων που ανήκουν στην ίδια πειραματική ομάδα. Χρησιμοποιώντας τεχνικές πολυεπίπεδης ανάλυσης φάνηκε ότι και οι τρεις πειραματικές ομάδες είχαν καλύτερα αποτελέσματα από την ομάδα ελέγχου. Επιπλέον, τα πορίσματα τη έρευνας φανερώνουν την υπεροχή της 3ης πειραματικής ομάδας σε σχέση με την πρόοδο των μαθητών καθώς και τις δυνατότητες αξιοποίησης του ΔΜΕΑ ως της βάση για την ανάπτυξη πολιτικής σε σχέση με την αυτο-αξιολόγηση της σχολικής μονάδας στην Κύπρο.

The study investigates the impact of three different approaches to establishing school self evaluation (SSE) mechanisms upon student achievement. Stratified sampling procedure was used to select 16 primary schools in Cyprus. Using group randomization, four groups of schools were created. Different types of support were provided to the first three groups of schools in order to help them establish SSE mechanisms whereas no SSE mechanism was established in any of the school of the fourth group. The treatment offered to the first group was based on the assumption that school stakeholders are able to develop their own SSE mechanisms and design their own improvement strategies. The second group of schools followed the same process to design SSE mechanisms as the first one but before introducing this approach support was also offered to the stakeholders in order to help them face and reduce their concerns about SSE. The third group was asked to develop SSE mechanisms and take decisions for their improvement strategies which are in line with the assumptions of the dynamic model of educational effectiveness. Using multilevel modeling techniques, it was shown that all three experimental groups had better results than the control group but the impact of the third approach to student achievement was much higher than the impact of the other two approaches to SSE. Implications for research on school improvement are drawn.