Processing different taxonomic and thematic conceptual relations : a lifespan investigation

Abstract

Στο πλαίσιο της παρούσας διατριβής διερευνήθηκαν οι μηχανισμοί επεξεργασίας ταξινομικών και θεματικών σημασιολογικών σχέσεων σε πληθυσμό ηλικίας από 6 έως 63+ ετών. Ο στόχος της έρευνας ήταν η διερεύνηση της επίδρασης διαφορετικών πειραματικών συνθηκών στην επεξεργασία σημασιολογικών σχέσεων στις ηλικιακές ομάδες του πληθυσμού της έρευνας. Διενεργήθηκαν τρία ξεχωριστά πειραματικά έργα, τα οποία διαφοροποιούνταν ως προς το σθένος της σημασιολογικής συσχέτισης ανάμεσα στο ζεύγος στόχου – δοκιμασίας (δυνατή ή αδύνατη συσχέτιση) και το είδος της σημασιολογικής σχέσης (ταξινομική ή θεματική σχέση). Στο πρώτο πείραμα, μελέτη προπαρασκευαστικών συμφραζόμενων (priming), καταγράφηκαν η ακρίβεια των απαντήσεων και ο χρόνος αντίδρασης. Τα αποτελέσματα υποδεικνύουν πως τόσο η ακρίβεια όσο και ο χρόνος αντίδρασης διευκολύνθηκαν στις ισχυρά συσχετιζόμενες σημασιολογικά έννοιες, για όλες τις πειραματικές ομάδες, γεγονός που υποδηλώνει την ύπαρξη συνειρμικής ώθησης. Το είδος της σημασιολογικής σχέσης και η ηλικία δεν φάνηκαν να αλληλοεπιδρούν, υποδεικνύοντας ότι τόσο οι ταξινομικές όσο και οι θεματικές σχέσεις διευκόλυναν ως προπαρασκευαστικά συμφραζόμενα την κατονομασία, τόσο στα παιδιά όσο και στους ενήλικες συμμετέχοντες, επιταχύνοντας την επεξεργασία. Το δεύτερο (τριάδες) και τρίτο (αναλογίες) πειραματικά έργα έδειξαν ότι τόσο οι ταξινομικές όσο και οι θεματικές σχέσεις αποτελούν σημαντικά στοιχεία του σημασιολογικού δικτύου. Αυτό αποδείχθηκε από την ευκολία των νεαρών συμμετεχόντων να ταξινομήσουν τόσο θεματικά όσο και ταξινομικά στο έργο με τις τριάδες; αλλά και από το πόσο όλοι οι συμμετέχοντες ήταν σε θέση να εντοπίσουν και τους δύο τύπους των σημασιολογικών σχέσεων (ταξινομικές και θεματικές) στην φάση αναγνώρισης του πειράματος με τις αναλογίες. Συνάγεται το συμπέρασμα ότι, οι συμμετέχοντες όλων των ηλικιών έχουν επίγνωση τόσο θεματικών όσο και ταξινομικών πληροφοριών που αφορούν στις έννοιες, αλλά καθώς οι απαιτήσεις της γνωστικής επεξεργασίας αυξάνονταν κατά την κατηγοριοποίηση (κάτι που φάνηκε να ισχύει στους νεαρότερους και γηραιότερους πληθυσμούς της έρευνας), οι συμμετέχοντες παρουσίασαν την τάση να επεξεργάζονται με μεγαλύτερη επιτυχία εκείνες τις σημασιολογικές πληροφορίες, οι οποίες φαίνεται να έχουν μεγαλύτερη σημασία και που ίσως να είναι ευκολότερες για τους ίδιους, και αυτές φαίνονται να είναι οι θεματικές πληροφορίες.

The processing of taxonomic and thematic conceptual relations was investigated in individuals ranging from 6 years of age to 63+ years of age. The associative strength between target and associates (strong or weak), as well as the type of conceptual relation (taxonomic and thematic) were manipulated independently in three different experimental tasks, in order to determine their respective effects on the processing behavior of the different age groups. In Experiment 1, the priming experiment, naming accuracy and reaction time were facilitated by strongly associated pairs for all age groups, suggesting an associative boost. The type of conceptual relation and participants’ age group did not yield an interaction effect, indicating that both taxonomic and thematic pairs primed the naming abilities of children and adults by speeding their processing. Experiment 2 and 3, a triadic task and an analogies task respectively, revealed that both taxonomic and thematic relations are important in conceptual content. This was evidenced by how the young participants were equally likely to categorize thematically as well as taxonomically in the triadic task; but also by how all participants were able to identify both types of conceptual relations (taxonomic and thematic) in the identification phase of the analogical experiment. This supports that taxonomic information is interweaved with background knowledge of events and schemas. It is concluded that humans across all ages are generally aware of both thematic as well as taxonomic relations, but as cognitive demands required by category construction, become more demanding (something that was apparent in the younger and older groups of the study), they tend to attend to functions that are more salient and possibly easier for them to process, and these appear to be the thematic ones.