Attentional bias to faces in social anxiety : examining cognitive, affective and psychophysiological determinants

Abstract

Παρά το ότι η Διαταραχή Κοινωνικού Άγχους, αποτελεί μια από τις ψυχιατρικές καταστάσεις που τυγχάνουν ευρείας διερεύνησης, ο ρόλος των συναισθηματικών διεργασιών και των διεργασιών της προσοχής στην συντήρηση της κατάστασης δεν έχουν ξεκαθαρίσει. Έχει προταθεί ότι κοινωνικά ερεθίσματα, όπως απειλητικές εκφράσεις προσώπου, αυξάνουν τα επίπεδα του άγχους για τα άτομα με κοινωνικό άγχος, ενεργοποιούν αυτόματη εγρήγορση προσοχής καθώς και ενεργοποίηση του αμυντικού συστήματος του οργανισμού. Παρόλα αυτά, ένας αριθμός σύγχρονων ερευνών απέτυχε να υποστηρίξει την παραπάνω οπτική. Το παρόν ερευνητικό πρόγραμμα αποσκοπούσε στο να επεκτείνει προηγούμενα ευρήματα σχετικά με το ρόλο των γνωστικών και συναισθηματικών διεργασιών στο κοινωνικό άγχος και επιπρόσθετα να διερευνήσει πως ατομικά χαρακτηριστικά και γνωστικοί παράγοντες συνδέονται με παρεκλίνουσα επεξεργασία. Χρησιμοποιήσαμε μια πολυδιάστατη προσέγγιση για τον προσδιορισμό των διακριτών και επικαλυπτόμενων ρόλων που έχουν τομείς, όπως γνωστικές διεργασίες (προσοχή), συναισθηματικές διεργασίες (ψυχοφυσιολογία και δηλώσεις αυτό- αναφοράς), ατομικών χαρακτηριστικών και μηχανισμών αυτορρύθμισης (ρύθμιση συναισθήματος) στο κοινωνικό άγχος. Οι υποθέσεις μας, διερευνήθηκαν σε ένα υγιές δείγμα φοιτητών πανεπιστημίου με ποικίλα επίπεδα συμπτωματολογίας κοινωνικού άγχους. Δύο ανεξάρτητα δείγματα χρησιμοποιήθηκαν στη παρούσα διατριβή. Το 1ο δείγμα αποτελείτο από πενήντα πέντε φοιτήτριες/ές από το Πανεπιστήμιο Κύπρου, που συμμετείχαν στη μελέτη στάθμισης εικόνων (κεφάλαιο 2). Ενενήντα έξι φοιτήτριες/ές αποτέλεσαν το 2ο δείγμα, οι οποίες/οι αξιολογήθηκαν σε αυτό-αναφερόμενα επίπεδα κοινωνικού άγχους για τους σκοπούς των μελετών στα κεφάλαια 3-5. Η μελέτη στο κεφάλαιο 2, αφορούσε τη διερεύνηση διαφορών στη λεκτική συναισθηματική επεξεργασία μεταξύ υποκειμενικώς απειλητικών και μη εικόνων. Τα απειλητικά ερεθίσματα θεωρήθηκαν λιγότερο θετικά, πιο διεγερτικά και πιο κυρίαρχα από τα ουδέτερα ερεθίσματα. Πολύ σημαντικό, ήταν το ότι τα ουδέτερα πρόσωπα χαρακτηρίστηκαν ως πιο δυσάρεστα και πιο διεγερτικά από τα ουδέτερα αντικείμενα. Επίσης, πολύ σημαντικό ήταν το ότι τα επίπεδα κοινωνικού άγχους συσχετίστηκαν αρνητικά με το αίσθημα κυριαρχίας των συμμετεχόντων στην παρουσίαση των απειλητικών προσώπων. Η μελέτη στο κεφάλαιο 3 αποσκοπούσε στη διερεύνηση διαφορών στην ψυχοφυσιολογική αντίδραση για υποκειμενικώς απειλητικών και μη εικόνων. Τα αποτελέσματα της μελέτης του 3ου κεφαλαίου έδειξαν μεγαλύτερη πρόωρη αμυντική ενεργοποίηση για τους συμμετέχοντες με υψηλό κοινωνικό άγχος, στην παρουσία υποκειμενικώς φοβικών ερεθισμάτων (απειλητικά πρόσωπα), έναντι άλλων απειλητικών ερεθισμάτων (πιστόλια). Ωστόσο, υπήρξε έλλειψη διαφορικής επεξεργασίας μεταξύ των ομάδων χαμηλού και υψηλού κοινωνικού άγχους σε άλλες περιφερειακές και συμπεριφορικές μετρήσεις. Αξιοσημείωτα, παρατηρήθηκε αυξημένη δραστηριότητα του αυτόνομου νευρικού συστήματος, κατά την παρουσίαση ουδέτερων προσώπων. Παράλληλα, στην μελέτη του κεφαλαίου 4 ερευνήσαμε κατά πόσο υποκειμενικώς απειλητικά και μη εικόνες μπορούν να παρεμβάλουν την επίδοση των ατόμων σε ένα γνωστικό έργο. Ένα σημαντικό εύρημα προέκυψε από τη μελέτη που παρουσιάστηκε στο κεφάλαιο 4, ήταν ότι η επιδείνωση της επίδοσης ήταν εμφανής για τους συμμετέχοντες με υψηλό άγχος, όταν το επίπεδο δυσκολίας του έργου αυξήθηκε, σε συνάρτηση με την παρουσία απειλητικών ερεθισμάτων περισπασμού. Προσθέτοντας στο προηγούμενο εύρημα, η μελέτη στο κεφάλαιο 5, εστιάστηκε στο να μελετήσει κατά πόσο άλλοι ατομικοί παράγοντες μπορούν να μεταβάλουν το επίπεδο περισπασμού από υποκειμενικώς απειλητικά και μη ερεθίσματα. Τα δεδομένα υποστήριξαν ότι ατομικοί παράγοντες (αρνητικό συναίσθημα, ρύθμιση συναισθήματος) μπορούσαν να μετριάσουν την απόσπαση προσοχής από υποκειμενικώς φοβικά ερεθίσματα σε συμμετέχοντες με υψηλό κοινωνικό άγχος. Η σύνθεση των αποτελεσμάτων από τις παρούσες μελέτες τεκμηριώνει τις προηγούμενες θεωρητικές προτάσεις σχετικά με τη γνωστική ιεράρχηση και τη διακριτή συναισθηματική κινητοποίηση που παρατηρείται σε υποκειμενικώς απειλητικά ερεθίσματα. Επιπρόσθετα, το παρόν ερευνητικό πρόγραμμα επεκτείνει τη γνώση σχετικά με το ρόλο των συνυπαρχόντων ατομικών χαρακτηριστικών που μετριάζουν την επεξεργασία εξατομικευμένων απειλητικών ερεθισμάτων για άτομα με υψηλό κοινωνικό άγχος.

Even though Social Anxiety Disorder is among the most widely studied psychiatric conditions, the role of attentional and emotional processes in the maintenance of the condition is still not well-established. It is generally suggested that social stimuli, such as threatening facial expressions are anxiety-inducing for individuals with Social Anxiety, activating automatic attentional vigilance/orienting and defensive mobilization. However, a growing body of research failed to support this notion. The current project aimed to extend previous findings on cognitive and emotional processing in Social Anxiety and additionally examine how individual traits and cognitive factors are associated with this disrupted processing. We used a multidimensional approach to identify the distinct and overlapping roles of domains including cognitive systems (attention), emotional systems (psychophysiological and self-report), trait characteristics and self-regulatory mechanisms (emotion regulation) in Social Anxiety. Our hypotheses were examined in a healthy sample of university students’ population with varied levels of Social Anxiety symptomatology. Two independent samples were used in the current dissertation project. The 1st sample consisted of fifty-five students from the University of Cyprus, who participated in the Normative Ratings study (Chapter 2). Ninety-six students made up the 2nd sample and were screened on their self-reported levels of Social Anxiety, for the purposes of studies in chapters 3-5. The Study in chapter 2, obtained distinctive verbal emotional processing for personalized threatening and non-threatening pictures. Specifically, threatening stimuli (angry faces and handguns) were rated as less positive, more arousing and more dominant than neutral stimuli. Significantly, neutral faces were rated as more unpleasant, and more arousing than neutral objects. Importantly, Social Anxiety levels were negatively associated with participants’ experienced feeling of dominance in the presentation of threatening faces. The Study in chapter 3, aimed to examine distinctive psychophysiological activation for personalized threatening and non-threatening pictures. Results in chapter 3 study, showed greater early defensive activation for socially anxious participants in the presence of subjective fearful stimuli (threatening faces), over other threatening stimuli (handguns). However, there was lack of differential processing between the Social Anxiety groups in other peripheral and behavioural measures. Remarkably, enhanced autonomic activity during the presentation of neutral faces was observed. In chapter 4 study, we examined how personalized threatening and non-threatening pictures may intervene participants’ performance in a cognitive task. An important finding, obtained in the study presented in chapter 4, was that when the level of task difficulty increased, deteriorated task performance was evident for socially anxious participants, in the presence of threatening distractors. Adding to the previous finding, the study in chapter 5, aimed to investigate how individual factors may moderate participants’ distractibility towards personalized threatening and non-threatening stimuli. Evidence may suggest that individual factors (negative affectivity, emotion regulation) may moderate attentional distractibility for personalized fear stimuli in socially anxious participants. An integration of the results from the present studies substantiate previous theoretical propositions, regarding cognitive prioritization and distinctive emotional mobilization for personalized threat. Moreover, the present project expands the knowledge on the role of concurrent individual traits that moderate the processing of personalized threatening stimuli for socially anxious individuals.