Η συμβολή των θεωριών μάθησης στην ανάπτυξη ενός μοντέλου μέτρησης της αποτελεσματικής διδασκαλίας : οι δυνατότητες διεύρυνσης του δυναμικού μοντέλου εκπαιδευτικής αποτελεσματικότητας

Abstract

Η διεξαγωγή της παρούσας έρευνας, στόχευε στο να εντοπιστούν παράγοντες αποτελεσματικής διδασκαλίας που συνάδουν τόσο με την άμεση διδασκαλία, όσο και με τον εποικοδομητισμό. Το θεωρητικό πλαίσιο που χρησιμοποιήθηκε ως βάση για το σχεδιασμό της παρούσας έρευνας ήταν το Δυναμικό Μοντέλο Εκπαιδευτικής Αποτελεσματικότητας. Έτσι, εξετάστηκε κατά πόσο οι οκτώ παράγοντες του μοντέλου στο επίπεδο της τάξης είναι αρκετοί για να περιγράψουν την αποτελεσματική διδασκαλία ή αν το μοντέλο χρειάζεται να επεκταθεί, συμπεριλαμβάνοντας παράγοντες που μπορούν να ερμηνεύσουν σε μεγαλύτερο βαθμό τις αποκλίσεις των επιδόσεων των μαθητών (κυρίως με παράγοντες που συνάδουν με τον εποικοδομητισμό). Ο ερευνητικός σχεδιασμός της παρούσας έρευνας επικεντρώθηκε σε δύο φάσεις. Στην πρώτη φάση διενεργήθηκε μετα-ανάλυση των ερευνών που έγιναν διεθνώς την περίοδο 1980-2010 και σε αυτήν συμπεριλήφθηκαν 167 έρευνες. Μέσα από τη διεξαγωγή της μετα-ανάλυσης διαφάνηκε η σημασία των οκτώ παραγόντων του δυναμικού μοντέλου για την ερμηνεία των μαθησιακών αποτελεσμάτων. Επιπλέον, έγινε δυνατό να εγκυροποιηθεί η γενική φύση των παραγόντων αποτελεσματικής διδασκαλίας που εντοπίστηκαν, αφού διαπιστώθηκε ότι ο βαθμός επίδρασής τους δεν εξαρτάται από τη χώρα διεξαγωγής της έρευνας, από το είδος των μαθησιακών αποτελεσμάτων ή από την ηλικία των παιδιών που συμμετέχουν στην έρευνα. Αξίζει να αναφερθεί ωστόσο, ότι η επίδραση κάποιων παραγόντων φάνηκε να είναι γενική αλλά διαφοροποιημένη ως προς κάποιες μεταβλητές και ότι κάποιοι τύποι έρευνας δείχνουν μεγαλύτερο βαθμό επίδρασης από ότι κάποιοι άλλοι. Επομένως, οι ερευνητές στο χώρο της ΕΕΑ πρέπει να είναι προσεκτικοί όταν συγκρίνουν το βαθμό επίδρασης δύο παραγόντων, οι οποίοι εξετάστηκαν μέσα από διαφορετικούς τύπους έρευνας. Από τη μετα-ανάλυση, διαφάνηκε παράλληλα η δυνατότητα διεύρυνσης του ΔΜΕΑ. Συγκεκριμένα, εντοπίστηκαν επτά παράγοντες αποτελεσματικότητας, οι οποίοι δε σχετίζονταν με το δυναμικό μοντέλο. Δύο από τους παράγοντες αυτούς (που συνάδουν με τον εποικοδομητισμό), η προώθηση της αυτορυθμιζόμενης μάθησης και η χρήση των εννοιολογικών χαρτών, φάνηκαν να έχουν να έχουν σχετικά ψηλό βαθμό επίδρασης στα μαθησιακά αποτελέσματα. Παράλληλα, για την προώθηση της αυτορυθμιζόμενης μάθησης εντοπίστηκαν αρκετές έρευνες. Το συγκεκριμένο αποτέλεσμα αξιοποιήθηκε για το σχεδιασμό της δεύτερης φάσης της έρευνας, δηλαδή της διεξαγωγής διαχρονικής έρευνας με στόχο την εγκυροποίηση του παράγοντα της προώθησης της αυτορυθμιζόμενης μάθησης στην Κύπρο. Στα πλαίσια της κύριας φάσης της έρευνας διενεργήθηκαν 72 παρατηρήσεις στο μάθημα των μαθηματικών. Η πολυεπίπεδη ανάλυση των δεδομένων έδειξε ότι τρεις από τις διαστάσεις του παράγοντα της προώθησης της αυτορυθμιζόμενης μάθησης (της συχνότητας, της ποιότητας και της διαφοροποίησης) ασκούν στατιστικά σημαντική επίδραση στην επίδοση των παιδιών στα μαθηματικά. Διαπιστώθηκε επίσης, ότι η συμπερίληψη του συγκεκριμένου παράγοντα στο αρχικό μοντέλο των οκτώ παραγόντων συμβάλλει στην ερμηνεία μεγαλύτερου ποσοστού της απόκλισης των επιδόσεων των παιδιών. Έτσι, φάνηκε ότι η προώθηση της αυτορυθμιζόμενης μάθησης αξίζει να χρησιμοποιηθεί για επέκταση του δυναμικού μοντέλου στο επίπεδο της τάξης. Φάνηκε επίσης, η σημασία της χρήσης των πέντε διαστάσεων μέτρησης της αποτελεσματικότητας, αφού κάποιοι παράγοντες είχαν στατιστικά σημαντική επίδραση ως προς κάποιες διαστάσεις, ενώ ως προς κάποιες άλλες όχι. Το στοιχείο αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για το μεθοδολογικό πλαίσιο της ΕΕΑ, αφού δείχνει ότι η χρήση των πέντε διαστάσεων μπορεί να συμβάλει στον εντοπισμό του πραγματικού βαθμού επίδρασης των παραγόντων αποτελεσματικής διδασκαλίας.

Τhe current survey aims to locate factors of effective teaching which are in line with direct teaching approach as well as the constructivism. The theoretical framework of the current survey was the Dynamic Model of Educational Effectiveness. Therefore, the current survey assessed whether the eight factors of the dynamic model at the class level are enough to describe effective teaching, or whether the model needed to be developed further, including more interpretive factors (mainly factors that are in line with constuctivism). The research design of the current study centered around two phases; in the first phase, a meta-analysis of previous studies between 1980 and 2010 was conducted, which included 167 studies. Through a multi-level analysis of the data, the generic nature of effective teaching factors was also validated, since it was confirmed that the effect sizes does not depend on the location where the study is conducted, or on the type of the study, or on the age of the students. It is worth mentioned that the influence of some of the factors seemed to be generic but differential as far as some variables go. Furthermore, the meta-analysis showed that some types of research showed a higher degree of influence than other types. So, researchers in the field of the EER must be careful when comparing effect sizes of two factors, which were measured through different types of research. From the meta-analysis it was also become possible to expand the dynamic model. Specifically, seven factors of effectiveness were located, which were not related to the dynamic model. Two of these factors, the promotion of self-regulated learning and the use of concept maps (that are in line to constructivism), were proven to have a high effect size on educational results. Furthermore, many surveys were found examining the influence of the promotion of self-regulated learning on students’ outcomes. The results of the meta-analysis were used for the design of the second phase of the research, the conducting of a longitudinal study aiming for the validation of the factor of promoting self-regulated learning in Cyprus. Within this framework, 72 observations occurred of primary math classes. The multi-level analysis of the data showed that three of the dimensions of promoting self-regulated learning (frequency, quality, differentiation), have a statistically significant effect on students’ results. It was also confirmed that the inclusion of the specific factor in the initial model, contributes to the interpretation of a larger percentage of the students’ performance. Hence, it was shown that self-regulated learning worth to be used for extending the dynamic model at the class level. The analysis also showed the importance of the five effectiveness dimensions for the measurement of effective teaching factors. It became apparent that some factors had a statistically significant effect in some dimensions, and not towards others. This evidence is especially important for the theoretical framework of the EER, since it shows that the use of the five dimensions may contribute to the location of the real effect size of the effective teaching factors.